ALTINCI KISIM
Duman Kontrolü, İklimlendirme ve Havalandırma Tesisatı ile Basınçlandırma Sistemi
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Genel
Madde 85- Binalarda yapılan havalandırma, basınçlandırma ve duman tahliye tesisatı, binada bulunanlara zarar vermeyecek, panik çıkmasını önleyecek ve binanın emniyetli bir şekilde boşaltılmasını sağlayacak güvenli bir ortamı oluşturacak şekilde tasarlanacak, tesis edilecek ve çalışır durumda tutulacaklardır.
Bu kısımda belirtilen gereksinimler asgari gereksinimler olup, daha üstün nitelikli ve daha yüksek performanslı tesisat ve sistemlerin kullanılmasına engel oluşturmaz.
Kurulması gereken basınçlandırma ve duman tahliye tesisatlarının yerleştirilmeleri, kullanılacak teçhizatın cins ve miktarları, binanın kullanım sınıfı, tehlike sınıfı, binada bulunanların hareket kabiliyeti ve binada bulunan yangın önleme sistemlerinin özelliklerine göre belirlenecektir.
Her türlü basınçlandırma, havalandırma ve duman tahliye tesisatı, ilgili TSE standartlarına ve tesisat yönetmeliklerine uygun olarak tasarlanacak, tesis edilecek ve işletilecektir.
Bu Yönetmeliğin gerekli gördüğü her türlü sistem, cihaz, ekipman ve işletme prosedürü kurulduktan sonra Yönetmelikte aksi belirtilmedikçe performans ve çalışma sürekliliği sağlanacak şekilde sürekli olarak bakıma tabi tutulacaktır. Bakım çalışmaları asgari bu Yönetmelikte belirtilen gereksinimlere uygun olarak yapılacak, ilgili TSE standartları ve tesisat yönetmeliklerinde bu Yönetmelikte belirtilen gereksinimlerin üzerinde bakım gereksinimleri olduğu takdirde ilave olarak bu gereksinimler de yerine getirilecektir.
Binalarda kurulacak basınçlandırma ve duman tahliye tesisatı, binanın yangın sorumlusunun gözetiminde test ve bakıma tabi tutulacaktır.
İKİNCİ BÖLÜM
Duman Kontrolü
Duman kontrol esasları
Madde 86- Doğal duman tahliyesi için duman çekiş bacaları ve bölmeleri ile alev yönlendirme bacaları kullanılacaktır. Mekanik duman tahliye sistemleri olarak iklimlendirme sistemleri özel düzenlemeler yapılarak kullanılacak veya ayrı mekanik duman tahliye sistemleri kurulacaktır.
Modern mimaride, galeri ve endüstri yapılarında duman bacaları kapalı çarşı dizaynında kullanılan atrium, mall gibi yapılarda en üst noktaya duman tahliye sistemi yapılmalıdır.
Duman baca ağızları daima açık olabileceği gibi, yangın vukuunda elle kolaylıkla açılabilen mekanik düzenlerle de çalıştırılabilirler. Bu tür mekanizmaların sürekli bakımla işler durumda tutulmaları zorunludur.
Çok sayıda insanı daimi veya geçici olarak barındıran binalar ile müzeler gibi değerli eşyaları ihtiva eden yapılarda ve yeraltı ulaşım araçları istasyonlarında alev yönlendirme bacaları yapılması zorunludur.
İklimlendirme ve havalandırma tesisatı
Madde 87- Bir yangın esnasında, mevcut iklimlendirme ve havalandırma sistemi duman tahliye sistemi olarak da hizmet verecekse, bu Yönetmelikte mekanik duman tahliye sistemi için istenilen bütün hususlar iklimlendirme ve havalandırma sistemine uygulanacaktır.
Mekanik duman tahliye sistemleri için tesis edilen kanallar çelik, alüminyum ve benzeri malzemeden yapılmış olmalıdır.
Bütün mekanik duman tahliye sisteminde kullanılacak kanallar yeterli sayıda askı elemanları ile bağlanmalıdır.
Kanal kaplama malzemesi en az B1 sınıfı malzeme olmalıdır.
Duman tahliye kanalları yangın merdivenlerinden ve yangın güvenlik hacimlerinden geçmemelidir. Elde olmayan nedenlerden dolayı, kanalın bu bölümden geçmesi durumunda geçtiği bölümün yapısal olarak yangına dayanım süresi kadar yangına dayanacak bir malzeme ile kaplanmalıdır. Kanal bir duvarı geçerek bölüm içerisine giriyorsa, duvar geçişlerinde yangın damperleri kullanılmalıdır.
Aynı hava santralı ile birden fazla mahallin havalandırılması ya da iklimlendirilmesi yapılıyorsa, mahaller arası geçişlerde, dönüş ve toplama kanallarında yangın damperi kullanılmalıdır. Topluma açık özel önlem isteyen yapılarda havalandırma kanalı içine, damperlere kumanda eden kanal tipi duman detektörleri konulmalıdır.
Asma tavan arası, yükseltilmiş döşeme altı gibi mahallerin plenum olarak kullanılması durumunda; bu bölümler içerisinden sadece; mineral, alüminyum veya bakır zırhlı kablolar, rijit metal borular ve esnek metal borular geçirilebilir. Bilgisayar, televizyon, telefon ve iç haberleşme sistemleri kablolarının, yangın korunum sistemlerinin, alevlenmeyen sıvılar taşıyan yanmaz malzemeden boruların kullanılmasına izin verilir.
Duman tahliye kanalları yangın zonu duvarlarını delmemelidir. Kanalın bir yangın zonu duvarını veya katını geçmesi durumunda, kanal üzerine yangın zonu duvarını veya katını geçtiği yerde yangın damperi konulmalıdır. Eğer, havalandırma kanalı korunmuş bir şaft içinden geçiyorsa şafta giriş ve çıkışta yangın damperi kullanılmalıdır.
Basınçlandırma sistemine ait kanallarda yangın damperi kullanılmaz.
Duman tahliye sistemi bina yangın alarm sistemi tarafından otomatik olarak aktive olmalıdır. İlave olarak, uzaktan el ile kumanda için çalıştırma/durdurma imkanı bulunmalıdır.
Yangının yayılmasında rol oynayan tesisat baca ve kanalları, yangın bölmeleri hizasında, tesisat dışında, çift taraflı en az 8 mm saçla kapatılmış ve arası yalıtılmış olmalıdır. Havalandırma kanal ve bacalarının yangın bölmelerini aşmalarına özel detaylar dışında izin verilmez. Hava kanalları, yanmaz malzemeden yapılmalı veya yanmaz malzeme ile kaplanmalıdır.
Jeneratör odası, mutfak ve otoparklar
Madde 88- Dizel pompa ve acil durum jeneratörünü çalıştırabilmek için mekanik havalandırmanın gerekli olduğu yerlerde, bu bölümlerin duman tahliye sistemleri diğer bölümlere hizmet veren sistemlerden bağımsız olarak dizayn edilmeli, hava doğrudan dışardan ve herhangi bir egzoz çıkış noktasından en az 5 metre uzaktan alınmalı ve mahallin egzoz çıkışı da doğrudan dışarıya ve herhangi bir hava giriş noktasından en az 5 metre uzağa atılmalıdır.
Bir otel, restoran, kafeterya benzeri yerlerin mutfaklarındaki pişirme alanlarının mekanik egzoz sistemi binanın diğer bölümlerine hizmet veren sistemlerden bağımsız olmalı ve egzoz kanalları korunmamış yanabilir malzemelerden en az 500 mm açıktan geçmeli, egzoz doğrudan dışarıya atılmalı ve herhangi bir hava giriş açıklığından en az 5 metre uzakta olmalıdır, mutfak dışından geçen egzoz kanalı geçtiği bölümün veya mutfak bölümünün yapısal olarak yangına dayanma süresi kadar bir malzeme ile kaplanmalı, eğer kanal bir tuğla şaftı içerisinden geçiyorsa şaftın diğer bölümlerinden ve diğer kanallardan veya servis elemanlarından ayrılmalıdır. Mutfak egzoz kanallarına yangın damperi konulmamalıdır.
Toplam alanı 1900 m2 yi aşan bodrumlardaki otomobil park alanları için mekanik duman tahliye sistemi zorunludur. Duman tahliye sistemi binanın diğer bölümlerine hizmet veren sistemlerden bağımsız olmalı ve saatte en az 9 defa hava değişimi sağlamalıdır.
Un, tahıl, kepek, nişasta ve şeker gibi parlayıcı organik tozlar meydana getiren maddelerin imal edildiği, işlendiği veya depo edildiği yerlerde, bu maddelerin tozlarının toplanmasını önleyecek özel havalandırma tertibatı yapılması zorunludur. Bu yerlerde soba, ocak ve benzeri açık ateş kaynağı bulundurulması ve önlem alınmaksızın kaynak yapılması yasaktır.
Doğalgaz, SPG veya tehlikeli maddelerle çalışılan yerlerde fan ve havalandırma motorları patlama ve kıvılcım güvenlikli (ex-proof) olacaktır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Basınçlandırma Sistemi
Basınçlandırma sistemi
Madde 89- Yapı yüksekliği 21.50 m.yi geçen bütün binalarda kapalı merdivenler basınçlandırılmalıdır. Konutlarda yükseklik 51.50 m.yi geçmesi durumunda basınçlandırma sistemi yapılmalıdır.
Bodrum kat sayısı 4’den fazla olan binalarda yangın merdiveni basınçlandırılmalıdır.
Yangın anında acil durum asansör kuyularının yangın etkisi altında kalmaması için acil durum asansörü kuyuları basınçlandırılmalıdır.
Basınçlandırma sistemi çalıştığı zaman, bütün kapılar kapalı iken basınçlandırılan merdiven kovası ile bina kullanım alanları arasındaki basınç farkı en az 50 Pa olmalıdır. Açık kapı durumu için basınç farkı en az 15 Pa olmalıdır.
Basınçlandırma sisteminin yangın güvenlik hacmine de yapılması durumunda, merdiven tarafındaki basınç yangın güvenlik hacmi tarafındaki basınçtan daha yüksek olacak şekilde bir basınç dağılımı oluşturulmalıdır.
Hem basınçlı havanın hem de otomatik kapı kapatıcının kapı üzerinde yarattığı kuvveti yenerek kapıyı açmak için kapı tutamağına uygulanması gereken kuvvet 110 Newton’u geçmemelidir.
Operasyon sırasında basınçlandırma sistemi açık bir kapıdan basınçlandırılmış alana duman girişini engelleyecek yeterlilikte hava hızını sağlayabilmelidir. Her hangi bir kapının tamamının açık olması durumunda ortalama hız büyüklüğü en az 1 m/s olmalıdır.
En az bir iç kapı ve bir dışarıya tahliye kapısının açık olacağı düşünülerek dizayn yapılmalı ve bina kat sayısına göre açık iç kapı sayısı arttırılmalıdır.
Basınçlandırma havası miktarı, sızıntı alanlarından çevreye olan hava akışlarını karşılayacak mertebede olmalıdır.
Merdiven içerisinde oluşacak aşırı basınç artışlarını bertaraf edecek aşırı basınç damperi, frekans kontrollü fan gibi sistemler düşünülmelidir.
Basınçlandırma havası doğrudan dışardan alınmalı ve egzoz çıkış noktalarından en az 5 m uzakta olmalıdır.
Basınçlandırma fanının dışardan hava emişine detektör konulmalı, duman algılanması durumunda fan otomatik olarak durdurulmalıdır.
Basınçlandırma sistemi bina yangın alarm sistemi tarafından otomatik olarak çalıştırılmalıdır.
Yangın merdivenlerinde pozitif basınç yapılmamış ise; merdiven bölümünde açılabilir pencere veya her merdivenin üzerinde devamlı havalandırmayı sağlayacak tepe penceresi bulunacaktır. Ayrıca, dumanın boşalabilmesi için, merdivenlerde uygun aralıklarla delikler bırakılacaktır. Bu merdivenlere, her kattan kısmen veya tamamen mekanik havalandırma sağlanmış hollerden-kaçış yollarından geçilmesi zorunludur.
YEDİNCİ KISIM
Yangın Söndürme Sistemleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Genel
Madde 90- Yangın söndürme sistemleri, bu Yönetmelik kapsamındaki tüm yapı ve binalar ile tünel, liman, dok, metro, açık arazi işletmeleri gibi yapılarda yangın öncesi ve sırasında kullanılan sabit söndürme tesisatlarıdır. Bu bölümde belirtilen gereksinimler asgari gereksinimler olup, daha üstün nitelikli ve daha yüksek performanslı tesisat ve sistemlerin tercih edilmesine engel oluşturmaz.
Binalarda kurulan söndürme tesisatı, binada bulunanlara zarar vermeyecek, panik çıkmasını önleyecek ve yangını söndürecek şekilde tasarlanacak, tesis edilecek ve çalışır durumda tutulacaklardır.
Yangın söndürme sistemleri her yapıda oluşabilecek yangını söndürecek kapasitede ve yapı ekonomik ömrü boyunca, sistem gerektiğinde otomatik ve/veya elle devreye gereken hızda girerek görevini yerine getirebilmelidir.
Kurulması gereken sabit yangın söndürme sistemleri ve tesisatının nitelikleri, kullanılacak teçhizatın cins ve miktarları, yerleştirilmeleri, binanın ve binada bulunabilecek malzemelerin yangın türüne göre belirlenecektir. Sistem ve/veya sistemlerde kullanılacak tüm ekipmanlar sertifikalı olacaktır.
Her türlü yangın söndürme sistemleri, ilgili TSE standartlarına ve tesisat yönetmeliklerine uygun olarak tasarlanacak, tesis edilecek ve onaylanacaktır.
Bu Yönetmeliğin gerekli gördüğü her türlü sistem, cihaz, ekipman ve işletme prosedürü; kurulduktan sonra, bu Yönetmelikte aksi belirtilmedikçe, performans ve çalışma sürekliliği sağlanacak şekilde sürekli olarak bakıma tabi tutulacaktır. Bakım çalışmaları asgari olarak bu Yönetmelikte belirtilen gereksinimlere uygun olarak yapılacak, ilgili TSE standartları ve tesisat yönetmeliklerinde bu Yönetmelikte belirtilen gereksinimlerin üzerinde bakım gereksinimleri olduğu taktirde ilave olarak bu gereksinimler de yerine getirilecektir.
Binalarda kurulacak söndürme sistemlerinin tasarım ve uygulaması yetki sahibi merci tarafından kontrol ve onaya tabi olacaktır. Periyodik test ve bakım gerektiren sistemler ve cihazlar yetki sahibi merci tarafından belirtilen şekilde bina sahibi, yöneticisi veya bunların yazılı olarak sorumluluklarını devrettiği bina yetkilisinin gözetiminde test ve bakıma tabi tutulacaktır.
İKİNCİ BÖLÜM
Sulu Söndürme Sistemleri
Genel
Madde 91- Sulu söndürme sistemleri yangın dolapları sistemi, hidrant sistemi, sprinkler sistemi için yapılmış hidrolik hesaplar neticesinde gerekli olan su basınç ve debi değerleri merkezi veya şehir şebekeleri tarafından karşılanamıyorsa; kapasiteyi karşılayacak yangın pompa istasyonu ve deposu oluşturulmalıdır.
Su depoları ve kaynaklar
Madde 92- Sistemde en az bir güvenilir su kaynağı bulunmalıdır. Sulu söndürme sistemleri için kullanılacak su depolarının yangın rezervi olarak ayrılmış bölümleri başka amaçlar için kullanılmayacak, depo tesisatı sadece söndürme sistemlerine hizmet verecek şekilde düzenlenecektir.
Yapıda sprinkler sistemi bulunması durumunda, su deposu kapasitesi yapının risk sınıfına bağlı olarak en az Tablo 3’de belirtilen süreyi sağlayacak kapasitede seçilecektir.
Tablo 3: Sprinkler söndürme sistemleri için su ihtiyacı.
+---------------------------+------------------------------------------+------------+
| |Debi (1 dak) |Süre (dak) |
+---------------------------+------------------------------------------+------------+
|Düşük tehlike sınıfı |1000 |45 |
+---------------------------+------------------------------------------+------------+
|Orta tehlike sınıfı |2000 |60 |
+---------------------------+------------------------------------------+------------+
|Yüksek tehlike sınıfı |Hidrolik hesaplar ile belirlenir. |
+---------------------------+-------------------------------------------------------+
|Yüksek binalar |Hidrolik hesaplar ile belirlenir. |
+---------------------------+-------------------------------------------------------+
Sprinkler söndürme sistemi yanında yapı içi yangın dolapları ve yapı dışı hidrant sistemi mevcut ise bu durumda sprinkler söndürme suyu debisine Tablo 4’de belirtilen değerler ilave edilerek su depo kapasitesi belirlenmelidir.
Tablo 4: Yangın dolapları ve hidrant sistemi için ilave edilecek su ihtiyaçları
+-----------------------+-----------------------------+----------------+-------+
| |Yangın Dolabı Debisi (1/dak) |Hidrant Debisi |Süre |
| | |(1/dak) |(dak) |
+-----------------------+-----------------------------+----------------+-------+
|Düşük tehlike sınıfı |100 |400 |30 |
+-----------------------+-----------------------------+----------------+-------+
|Orta tehlike sınıfı |100 |1000 |60 |
+-----------------------+-----------------------------+----------------+-------+
|Yüksek tehlike sınıfı |200 |1500 |90 |
+-----------------------+-----------------------------+----------------+-------+
Yapıda sulu söndürme sistemi olarak sadece yangın dolapları sistemi mevcut ise su kapasitesi en az 200 litre debiyi 60 dakika süre ile karşılayacak şekilde en az 12 m3 olacaktır.
Yapıda sadece çevre hidrant sistemi bulunması durumunda su ihtiyacı en az 1900 litre debiyi 90 dakika süre ile karşılayacak kapasitede olmak üzere yapının risk sınıfına göre yapılacak hidrolik hesaplar ile belirlenecektir.
Pompalar
Madde 93- Yangın Pompaları: Sulu söndürme sistemlerine basınçlı su sağlayan, anma debi ve anma basınç değeri ile ifade edilen pompalardır. Pompalar, kapalı vana (sıfır debi) basma yüksekliği anma basma yüksekliği değerinin en fazla %140’ı kadar olmalı ve %150 debideki basma yüksekliği, anma basma yüksekliğinin %65’inden daha küçük olmamalıdır. Bu tür pompalar, istenen basınç değerini karşılamak koşuluyla, anma debi değerlerinin %130’u kapasitedeki sistem talepleri için kullanılabilir.
Sistemde bir pompa kullanılması halinde aynı kapasitede yedek pompa olmalıdır. Birden fazla pompa olması halinde toplam kapasitenin en az %50’si yedeklenmek şartıyla yeterli sayıda yedek pompa kullanılacaktır.
Pompanın çevrilmesi elektrik motoru yanı sıra içten yanmalı motorlar veya türbinler ile olabilir.
Yedek dizel pompa kullanılmadığı takdirde yangın pompalarının enerji beslemesi güvenilir kaynaktan sağlanarak, yapının genel elektrik sisteminden bağımsız beslenecektir.
Yangın pompalarının, otomatik hava boşaltma valfı, sirkülasyon rahatlama valfı gibi yardımcı elemanlar bulunmalıdır.
Her pompanın ayrı bir kumanda panosu olmalıdır. Pano kilitli olmalıdır. Elektrik kumanda panosu, faz hatası, faz sırası hatası, kumanda fazı hatası, bilgi ışıklarıyla donatılmalıdır. Açma kapama şalterine pano kilidi açılmadan erişilememelidir.
Her pompanın ayrı bir kumanda basınç anahtarı olmalıdır. Basınç anahtarları, kumanda panosunun içine yerleştirilmiş, su basıncını boru bağlantısıyla hisseden, su darbelerine karşı korumalı, alt ve üst değerler ayrı ayrı ve bağımsız olarak ayarlanabilir ve ayarlandıktan sonra kilitlenebilir olmalıdır.
Pompa kontrolü basınç kumandalı tam (otomatik başla-otomatik dur) veya yarı otomatik (otomatik başla-elle dur) olabilir.
Pompa odası veya pompa istasyonunda +4øC üzerinde sıcaklığın sürekli sağlanabilmesi için uygun gereçler sağlanacaktır.
Pompa istasyonunda, servis, muayene ve ayar gerektiren cihazların çalışma alanı etrafında acil aydınlatma sağlanacaktır.
Zemin yeterli bir drenaj için eğimli olarak hazırlanarak pompa, sürücü, kontrol panosu gibi kritik cihazlardan suyun uzaklaştırılması sağlanacaktır.
Yangın dolapları sistemi
Madde 94- Yangın dolapları sistemi sabit boru tesisatı ile yangın dolaplarından meydana gelir.
a) Sabit boru tesisatı;
1) Yangın dolapları sistemlerine suyu sağlayan sabit boru tesisatı çapı 50 mm.den az olmamak üzere yapılacak hidrolik hesaplara göre belirlenmelidir.
2) Yüksek binalar, alışveriş merkezleri, otoparklar ve benzeri yerlerde, ıslak veya kuru sabit boru sistemi üzerinde, itfaiye ve eğitilmiş personelin kullanımına olanak sağlayan bağlantı ağızları bırakılmalı ve bu bağlantı ağızları yangın merdiveni veya yangın güvenlik hacmi gibi korunmuş mekanlarda olmalıdır.
3) Sabit boru tesisatı üzerinde bulunan bütün hortum bağlantıları, itfaiyenin kullandığı normlara uygun olacaktır. Bağlantı ağızları, yapının sprinkler ve yangın dolapları sistemine de suyu sağlayan sabit boru tesisatında bırakılması durumunda, bu bağlantılar ana kolonlar üzerinden doğrudan yapılacaktır.
b) Yangın dolapları;
1) Yüksek yapılar, çarşılar, toplanma amaçlı binalar, konaklama ve sağlık amaçlı yapılar, kapalı kullanım alanı 2000 m2 den büyük olan bütün binalar, 1000 m2 den büyük imalathane ve atölyelere yangın dolabı yapılacaktır.
2) Yangın dolapları her katta ve yangın duvarları ile ayrılmış her bölümde aralarındaki uzaklık 30 m.den fazla olmayacak şekilde düzenlenecektir. Yangın dolapları mümkün olduğu kadar koridor çıkışı ve merdiven sahanlığı yakınına kolaylıkla görülebilecek şekilde yerleştirilecektir. Binanın sprinkler sistemi ile korunması ve katlara itfaiye bağlantı ağzı bırakılması durumunda yangın dolapları arasındaki uzaklık 45 m.ye kadar çıkarılabilir.
3) Hortumların saklandığı dolap ve kabinler gerekli cihazların döşenmesine izin verecek büyüklükte olacaktır. Bunlar yangın sırasında hortum ve cihazların kullanılmasını zorlaştırmayacak şekilde tasarlanacak ve sadece yangın söndürme amacı için kullanılacaktır.
4) Hortumlar, serme ve bağlama gibi becerilere sahip eğitilmiş personel veya itfaiye görevlisi olmayan yapılarda, yuvarlak yarı-sert hortumlu yangın dolapları TS EN 671-1’e uygun olmalıdır. Hortum, yuvarlak yarı-sert TS EN 694 normuna uygun, çapı 25 mm olmalı ve hortum uzunluğu 30 m.yi aşmamalıdır. Nozul (lüle) veya lansı kapama, püskürtme ve/veya fıskiye yapabilmelidir.
5) İtfaiye bağlantısı olmayan yuvarlak hortumlu yangın dolap dizayn debisi 100 1/dak ve lans girişindeki basınç 400 kPa olmalıdır. Basıncın 700 kPa’ı geçmesi durumunda basınç düşürücüler kullanılmalıdır.
6) Yetişmiş yangın söndürme görevlisi bulundurmak zorunda olan yapılarda kullanılabilecek yassı hortumlu yangın dolapları TS EN 671-2 nolu standartlara uygun olmalıdır. Yassı hortum anma çapı 50 mm.yi ve hortum uzunluğu 20 m.yi geçmemelidir. Nozul (lüle) veya lansı kapama, püskürtme ve/veya fiskiye yapabilmelidir. Dolap dizayn debisi 400 l/dak ve lans girişindeki basıncı 600 kPa olmalıdır. Basınç 900 kPa’ı geçmesi durumunda basınç düşürücü kullanılmalıdır.
Hidrant sistemi
Madde 95- Yapıların yangından korunmasında, ilk müdahalede söndürülemeyen yangınlara dışarıdan müdahale edebilmek için mümkün olduğunca yapının veya binanın tüm çevresini kapsayacak şekilde tesis edilecek hidrant sistemi bünyesinde yerleştirilecek hidrantlar, itfaiye ve araçlarının kolay yanaşabileceği ve bağlantı yapabileceği şekilde düzenlenmelidir.
Hidrant sistemi dizayn debisi en az 1900 l/dak olmalı ve debi yapının risk sınıfına göre arttırılmalıdır. Hidrant çıkışında 700 kPa basınç olmalıdır.
Hidrantlar arası uzaklık çok riskli bölgelerde 50 m, riskli bölgelerde 100 m, orta riskli bölgelerde 125 m, az riskli bölgelerde 150 m alınmalıdır.
Normal şartlarda hidrantlar korunan binalardan ortalama 5-15 m kadar uzağa yerleştirilmelidir.
Hidrant sistemine suyu sağlayan boru donanımında ring sistemi mevcut değilse kullanılabilecek en düşük boru çapı 150 mm olmalıdır.
Sistemde kullanılacak hidrantlar yer üstü yangın hidrantı olmalı ve TS 2821 nolu standarda uygun olmalıdır. Hidrant sisteminde, hidrant yenilenmesini ve bakım işlemlerinin yapılmasını kolaylaştıracak uygun noktalarda ve yerlerde yer altı ve/veya yer üstü hat kesme vanaları temin ve tesis edilmelidir.
Sorumluluk bölgelerinde hizmette bulunan araçların giremeyeceği ya da manevra yapamayacağı İkinci Kısım Birinci Bölümde öngörülen hususlara uygun ulaşım imkanı olmayan yerleşim mahalleri olan belediyeler buralarda meydana gelebilecek yangınlara etkili bir müdahale bakımından bu yerleşim yerlerinin uygun yerlerine yerüstü yangın hidrantları veya pompa ile teçhiz edilmiş yeterli kapasitede yangın havuzları ve sarnıçları yaptırmak zorundadırlar.
Sprinkler sistemi
Madde 96- Aşağıda belirtilen yerler tam veya kısmi otomatik sprinkler sistemi ile korunmak zorundadır.
a) Büro ve konut haricindeki bütün yüksek binalar,
b) Yapı yüksekliği 30.50 m.den fazla olan büro binaları,
c) Yapı yüksekliği 51.50 m.yi geçen apartmanlar,
d) Araç kapasitesi 20 den fazla olan veya birden fazla bodrum katı kullanan kapalı otoparklarda,
e) Yatak sayısı 200’ü geçen otel, pansiyon ve misafirhanelerde,
f) Toplam kullanım alanı 2000 m2 nin üzerinde olan katlı mağazalar, alışveriş, ticaret, eğlence ve toplanma yerleri otomatik sprinkler sistemi ile korunacaktır.
Sprinkler sistemlerine suyu sağlayan sabit boru tesisatı çapı yapılacak hidrolik hesaplara göre belirlenmelidir.
Deprem tehlikesi bulunan bölgelerde, sismik hareketlere karşı ana kolonların her hangi bir yöne sürüklenmemesi için dört yollu destek kullanılmalı ve 63 mm veya daha büyük çaplı branşman borularda esnek bağlantılar kullanılarak boruların kırılması önlenmelidir.
Sprinkler sistemi ana besleme borusu birden fazla yangın zonuna hitap ediyorsa; her bir zon veya kolon hattına akış anahtarları, test ve drenaj vanası ve izleme anahtarlı hat kesme vanası konulmalıdır.
Muhtemel küçük çaplı yangınlarda sprinkler patlaması veya birkaçının hasara uğraması durumunda hemen değiştirilecek ve yangın güvenlik sisteminin sürekliliğini sağlamak için 6 adetten az olmamak kaydıyla sistemin büyüklüğüne göre yeterli miktarda yedek sprinkler başlıkları ve başlıkların değiştirilmesi için özel anahtarlar bulundurulacaktır.
Sprinkler sistemini besleyen borular üzerinde kesme vanaları bulunmalıdır. Boru hatlarında bulunan vanaların, bölgesel kontrol vanalarının ve su kaynağı ile sprinkler sistemi arasında bulunan tüm vanaların devamlı açık kalmasını sağlayacak önlemler alınmalıdır.
Sistemde basınç düşürücü vana kullanılması durumunda, her bir basınç düşürücü vananın önüne ve arkasına birer adet manometre konulmalıdır.
Bina ve tesisler, kullanım amaçlarına ve içerdikleri-depoladıkları malzemeler açısından düşük tehlike sınıfı, orta tehlike sınıfı ve yüksek tehlike sınıfı olarak ayrıldıkları risk gruplarına göre projelendirilmelidir.
Tesis ve yapının yangın risk sınıfına bağlı olarak sprinkler sisteminin herhangi bir besleme kolonuna bağlanan sprinklerin koruduğu birim kat için en büyük korunma alanı, düşük ve orta tehlike sınıfı için en fazla 4800 m2 ve yüksek tehlike sınıfı için en fazla 2300 m2 olmalıdır.
İtfaiye su verme bağlantısı
Madde 97- Yüksek yapılarda ve cephe genişliği 75 m.yi aşan yapılarda, itfaiyenin sisteme dışarıdan su basabilmesi için sulu yangın söndürme sistemlerine itfaiye bağlantısı yapılacaktır. Sistemde bir çek valf bulunacak ve çek valf ile itfaiye bağlantısı arasındaki borulardaki suyun otomatik olarak boşalmasını sağlayacak elemanlar konulacaktır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Köpüklü, Gazlı ve Kuru Tozlu Sabit Söndürme Sistemleri
Köpüklü, gazlı ve kuru tozlu sabit söndürme sistemleri
Madde 98- Köpüklü, gazlı ve kuru tozlu sabit söndürme sistemleri, tesisin nitelik ve ihtiyaçlarına bağlı olarak uygun, güncel, sertifikalı ve ilgili TSE standartlarına göre tasarlanacaktır.
Suyun söndürme etkisinin yeterli görülmediği veya su ile reaksiyona girebilecek maddelerin bulunduğu, depolandığı ve üretildiği hacimlerde uygun tipte söndürme sistemi tesis edilir.
Her türlü gazlı söndürme sistemleri kurulurken, otomatik gaz boşaltımı esnasında veya sistemin aktive olduğunu işletici ve mahalde çalışan personele bildiren ve kişilerin söndürme mahalini tahliye etmesini sağlayacak sesli ve ışıklı uyarılar temin ve tesis edilmek zorundadır.
Halon alternatifi gazlar ile tasarımı yapılmış gazlı yangın söndürme sistemlerinde kullanılan söndürücü gazın, yerel ve uluslararası yönetmelik ve standartlarla belgelenmiş uzun süreli kullanım geçerliliği olmalıdır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Taşınabilir Söndürme Tüpleri
Taşınabilir söndürme tüpleri
Madde 99- Söndürme tüplerinin sayısı mekanlarda var olan durum ve risklere göre belirlenir. Her bağımsız bölüm için en az 1 adet olmak üzere, beher 200 m2 taban alanı için 1 adet ilave edilerek uygun tipte 6 kg’lık yangın söndürücü bulundurulması esas alınarak; A sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde çok maksatlı kuru kimyevi tozlu veya sulu, B sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde kuru kimyevi tozlu, karbondioksitli veya köpüklü, C sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, kuru kimyevi tozlu veya karbondioksitli, D sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde ise kuru metal tozlu söndürme cihazları bulundurulacaktır.
Otopark, depo, tesisat daireleri ve benzeri yerlerde ayrıca tekerlekli tip söndürme cihazı bulundurulur.
Söndürme tüpleri dışarıya doğru, geçiş boşluklarının yakınına ve dengeli dağıtılarak görülebilecek şekilde işaretlenerek her durumda kolayca girilebilir yerlere yerleştirilir.
Taşınabilir söndürme tüpleri için, söndürücünün duvara bağlantı asma halkası duvardan kolaylıkla alınabilecek şekilde ve zeminden asma halkasına olan uzaklığı yaklaşık 90 cm.yi aşmayacak şekilde montaj yapılır.
Bütün arabalı yangın söndürücüler TS 11749-EN 1866 kalite belgeli olacak ve diğer taşınabilir yangın söndürme tüpleri TS 862-EN 3 kalite belgeli olacaktır.
Bütün yangın söndürücülerin periyodik kontrol ve bakımı TS 11748 standardına göre yapılacaktır. Söndürücülerin bakımını yapan üretici veya servis firmaları Sanayi ve Ticaret Bakanlığının dolum ve servis yeterlilik belgesine sahip olmalıdır. Servis veren firmalar istenildiğinde müşterilerine belgelerini göstermekle yükümlüdürler.
Binalara konulacak yangın söndürme tüplerinin cins, miktar ve yerlerinin belirlenmesi konusunda mahalli Sivil Savunma Müdürlüğü ve itfaiye teşkilatının görüşü alınır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Periyodik Testler ve Bakım
Periyodik testler ve bakım
Madde 100- Bu Yönetmelikte gerekli görülen tüm yangın söndürme sistemleri bina sahibi, yöneticisi veya bunların yazılı olarak sorumluluklarını devrettiği bina yetkilisinin sorumluluğu altında sistemin gerektirdiği sürelerde periyodik testlere ve bakıma tabi tutulacaktır.
Tüm yeni tesis edilmiş sistemler başlangıç testine tabi tutulacaklardır. Kabul işlemleri yetki sahibi merci tarafından yeterli ve tatmin edici bulunacak şekilde sonuçlandıktan sonra test ve denetim raporlarıyla birlikte,
yapıldı (as-built) tesisat projelerinin çoğaltılabilir kopyaları, cihaz çalıştırma ve bakım talimatları ve periyodik bakım süreleri, sistem çalışma talimatı bina sahibi, yöneticisi veya sorumlu bina yetkilisine teslim edilecektir.
Bu belgelerin sistemin ömrü boyunca saklanması ve periyodik test ve bakım servis sözleşmesi ile birlikte yetki sahibi merciinin incelemesine hazır tutulması bina sahibi, yöneticisi veya sorumlu bina yetkilisinin sorumluluğunda olacaktır.
Sisteme ilaveler yapıldığında veya iptaller olduğunda, sistem donanımında herhangi bir değişiklik, onarım ve ayar yapıldığında yeniden kabul testleri yapılacaktır.
Bu bölümde belirtilen tüm denetim ve test işlemleri ile ilgili olarak yazılı raporlar düzenlenecek ve bina sahibi, yöneticisi veya sorumlu bina yetkilisi tarafından binada muhafaza edilecektir.
SEKİZİNCİ KISIM
Tehlikeli Maddelerin Depolanması ve Kullanılması
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Genel
Madde 101- Yönetmeliğin bu Kısmındaki hükümler tehlikeli maddelerin depolanması, doldurulması, kullanılması, üretilmesi ve satışa sunulması ile ilgili işlemleri kapsar.
Mevzuat
Madde 102- Bu Kısımda yapılan işler, ayrıca imar mevzuatı ve ilgili TSE standartları ile aşağıda belirtilen tüzüklere uygun olmalıdır.
a) 27/11/1973 tarihli ve 7/7551 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İş Yerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkındaki Tüzük,
b) 4/12/1973 tarihli ve 7/7583 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü.
c) 14/8/1987 tarihli ve 87/12028 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle, Av Malzemesi Benzerlerinin, Üretim, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük,
Tehlikeli maddelerin sınıflandırılması
Madde 103- Tehlikeli maddeler aşağıdaki şekilde sınıflandırılır.
a) Patlayıcı maddeler,
b) Parlayıcı ve patlayıcı gazlar,
c) Yanıcı sıvılar,
d) Yanıcı katı maddeler,
e) Oksitleyici maddeler,
f) Zehirli ve iğrendirici maddeler,
g) Radyoaktif maddeler,
h) Dağlayıcı maddeler,
i) Diğer tehlikeli maddeler.
Depolama hacimlerinin genel özellikleri
Madde 104- Tehlikeli maddelerin depolandığı yerlerde aşağıda belirtilen hususlar dikkate alınır.
a) Topluma açık yerlerde, konutların altında veya bitişiğindeki tehlikeli maddelerle ilgili işler, ilgili standartların şartlarına uygun olmalıdır.
b) Tehlikeli maddelerle ilgili binalar tek katlı ve yangına 120 dakika dayanabilecek malzemeden yapılacaktır. Çok katlı binalara sadece ilgili yönetmelik ve tüzüklerde öngörüldüğü ölçüde müsaade edilebilir.
c) Tehlikeli maddeleri çeşitli amaçlarla bulunduran yapılarda, tehlikeli maddelerin miktarlarına ve tehlike sıralamasına bağlı olarak, çevre güvenliği sağlanacaktır. Bu yapıların mesken binalarla, kara ve demir yollarından uzaklıkları 102 nci maddenin (a) bendinde belirtilen tüzükteki esaslara göre olacaktır.
d) Binaya ulaşım yolları sürekli olarak açık tutulacak ve üzerinde park yapılmayacaktır. Güvenlik görevlisi bunu sağlamakla yükümlüdür.
e) Üretimin ve tehlikeli maddenin özelliğine göre binaların tabanları statik elektriği iletici, özel asfalt veya içerisine demir oksit karıştırılmış betonla yapılacaktır. Ayrıca kapılara statik elektriğe karşı topraklanmış, pirinç bakır veya alüminyum levhalar konulacaktır.
f) Binalardaki giriş ve çıkış kapıları, pencereler, panjurlar ve havalandırma kanallarının kapakları basınç karşısında dışarıya doğru açılacak, tehlike anında bina içinde bulunanların kolayca kaçabilmelerini sağlayacak biçimde yapılacaktır.
g) Binanın pencerelerinde parmaklık veya kafes bulunmayacaktır, birden çok bölümleri bulunan iş yeri binalarında bölümlerden her birinin, biri doğrudan doğruya dışarıya diğeri ana koridora açılan en az 2 kapısı bulunacaktır. İç bölmeler meydana gelebilecek en yüksek basınca dayanıklı ve çatlaksız düz yüzeyli ve yanmaz malzemeden yapılmış, açık renkte boyanmış veya badanalanmış, kolayca yıkanabilir şekilde olacaktır. Hafif eğimli yapılan tabanlar bir drenaj sistemiyle beraber bir depoya veya dinlendirme kuyusuna bağlanacaktır. Tehlikeli maddelere uygun özellikteki atık su arıtma tesisleri de bu amaçla kullanılabilir.
h) Binaların tavanları ve tabanları yanmaz, sızdırmaz, çarpma ile kıvılcım çıkarmaz ve kolay temizlenir malzemeden hafif eğimli olarak yapılmalı, pencereler büyük parçalar halinde, etrafa dağılmayacak ve zarar vermeyecek, mika, telli cam veya kırılmaz cam gibi maddelerden yapılmalıdır.
İKİNCİ BÖLÜM
Patlayıcı Maddeler
Patlayıcı maddeler
Madde 105- Sürtme, darbe ve ısı etkisi altında başka bir maddenin katılmasına gerek olmadan hızla reaksiyona giren ve çevreye zarar veren maddeler patlayıcı madde olarak isimlendirilir.
Patlayıcı maddelerle yapılan her türlü işler bu Yönetmelikte belirtilmeyen hususlar için 102 nci maddenin (c) bendinde belirtilen tüzük hükümleri geçerlidir.
Av malzemesi satan dükkanlar müstakil ve tercihen tek katlı binada bulunmalı, ayrıca başka bir işyeri veya mesken ile kapı veya bağlantı penceresi bulunmamalıdır. Çok katlı binalarda veya pasajlarda av malzemesi satılabilmesi için satış yerinin zemin katında doğrudan sokaktan girişi olmalı, binanın diğer bölümleri ile bağlantısı bulunmamalı ve duvarları yangına en az 180 dakika dayanıklı olmalıdır.
Av barutu ve malzemesi satış yerlerinin içi uygun bir malzemeyle ateşe dayanıklı hale getirilir. Özel kasa ve çelik dolaplar arabalı sistemde ve bir kişinin kolayca yerini değiştirebildiği yangın halinde ortamdan çıkarıp güvenlikli bir yere taşıyabileceği şekilde yapılmış olmalıdır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Parlayıcı ve Patlayıcı Gazlar
Genel
Madde 106- Normal sıcaklık ve basınç altında buhar fazında bulunan maddeler gaz olarak tanımlanır. Bu hükümde kritik sıcaklığı 10øC’ın altında olan gazlara basınçlı gazlar, kritik sıcaklığı 10øC’ın üzerinde olup, mutlak buhar basınçları 50øC de 300 kPa’yı aşan gazlar sıvılaştırılmış gazlar olarak isimlendirilir. Her iki tip gaz bir çözücü içinde çözünmüş durumda iseler basınç altında çözünmüş gazlar sınıfına girer.
Gaz halinde veya bir sıvıda çözünmüş halde veya sıvılaştırılmış halde, bütün basınçlı gaz ihtiva eden tüpler, içinde bulunan basınçlı gazın özelliklerine, tekniğin gerektirdiği esas ve mevcut standartlarla 102 nci maddede belirtilen tüzüklere uygun yapılmış olacaktır.
Her tüpün dip tarafı yere değmeyecek şekilde, belirli bir yükseklikte, çemberle çevrili olacak, SPG tüpleri hariç diğer tüplerin vana ve emniyet supaplarının içinde gazların birikmesini önleyecek şekilde havalandırma delikleri olan bir koruyucu başlığı bulunacaktır.
Tüpler, basınçlı gazlarla hiçbir zaman izin verilenden fazla bir basınçla ve tüp üzerinde belirtilen ağırlığın üzerinde doldurulmayacaktır. Tüplerin doldurulmadan önce tamamen boş ve temiz olmasına dikkat edilecek, kritik sıcaklıkları genel olarak çevre sıcaklığından fazla olan gazların konulduğu tüpler, tamamen doldurulmayarak tehlikeli basınçların meydana gelmesi önlenecektir. Basınçlı gazların doldurulduğu tüpler boşken ve doldurulduktan sonra ağırlık kontrolüne tabi tutulacaktır.
Basınçlı gaz tüplerinin depolanmasında aşağıdaki önlemler alınacaktır.
a) Dolu tüpler sıcaklık değişmelerine, güneşin dik ışınlarına, radyasyon ısısına, soğuğa ve neme karşı korunmuş olacaktır.
b) Dolu tüpler işyerlerinde tehlike yaratmayacak miktarda depolanacak tüpler yangına en az 120 dakika dayanıklı ayrı binalarda veya bölmelerde, radyatör ve benzeri ısı kaynaklarından uzak bulundurulacak ve tüplerin devrilmesine veya yuvarlanmasına karşı önlemler alınacaktır.
c) Tüpler, içinde bulunan gazın özelliğine göre sınıflanarak depolanacak, boş tüpler ayrı bir yerde toplanacaktır.
d) Tüplerin depolandığı yerlerin uygun havalandırma tertibatı olacak ve bu yerlerin yeteri kadar kapısı bulunacaktır.
e) Yanıcı basınçlı gaz ihtiva eden tüplerin depolandığı yerlerde ateş ve ateşli maddeler kullanma yasağı uygulanacaktır.
f) Tüplerin depolandığı yerlere ikaz levhaları konulacaktır.
SPG Tüplerinin depolanmasına ilişkin genel hususlar
Madde 107- Sıvılaştırılmış petrol gazı depolanacak binaların döşeme, tavan ve duvarları yangına en az 120 dakika dayanıklı malzeme ile yapılacak ve binanın dış duvarlarında veya çatısında, her 1 m3 depo hacmi için 0.04 m2’lik kırılmaz cam veya benzeri hafif malzeme ile kaplanmış bir alan bırakılacaktır. Depo kapıları yangına karşı en az 90 dakika dayanıklı malzemeden yapılacaktır.
Tüpler, depolama mahallinde aşırı sıcaklık artışına, fiziksel hasar görmeyecek veya insan ve/veya araç trafiğine maruz kalmayacak tarzda yerleştirilmelidir. Tüpler, emniyet valfleri (tüp içerisindeki SPG’nin gaz fazıyla doğrudan temas halinde olarak) SPG sıvı fazı seviyesinden yukarıda olacak konumda (yana yatırılmış veya baş aşağı durumda olmaksızın) dik olarak kullanılmalıdır.
Depolarda ısıtma ve aydınlatma amaçları için açık alevli cihazlar kullanılmayacaktır.
Depoların döşeme hizasına ve bölme duvarlarının tabana yakın kısımlarında açılıp kapanabilen havalandırma menfezleri bulundurulacaktır.
Tabii havalandırma uygulanması durumunda, dış duvarların her 600 cm.si için en az 1 adet açıklık (menfez) bulunmalıdır. Dış duvar uzunluğunun 600 cm.yi geçmesi durumunda; menfez adedi aynı nispette arttırılmalıdır. Menfezlerin her birinin alanı en az 140 cm2 olmalıdır. Ayrıca menfezlerin toplam alanı, döşeme alanının her metrekaresi için en az 65 cm2 olmalıdır.
Havalandırma vantilatör ile yapılıyorsa; bunun patlama güvenlikli (ex-proof) ve kıvılcım çıkarmayan malzemeden olması, havalandırma debisinin döşemenin bir m2 si için en az 0.3 m3/dakika olması gerekir. Havalandırma çıkış ağzı diğer binalardan en az 1.5 m uzaklıkta bulunacaktır. Havalandırma kanalı zeminden itibaren tespit edilecektir.
Depoların döşemeleri zemin seviyesinden aşağıda olamaz.
Tüpler, depoların çıkış kapılarına, merdivenlere yakın, kaçış yollarını engelleyecek şekilde depolanamaz.
Tüpler vanalarının üzerinde emniyet tıpası takılmış olarak depolanacaktır.
Boş tüpler tercihen açıkta depolanacaktır. Bina içinde depolandıklarında boş tüpler depolama miktarının hesaplanmasında dolu tüp gibi kabul edilecektir
Depo binalarının elektrik sistemleri ankastre olarak kıvılcım ve kısa devre oluşturmayan özelliklerdeki malzeme ile yapılacaktır. Elektrik anahtarları binanın dış yüzeyinde ve zeminden 2 m yükseklikte, aydınlatma armatürleri tavana monte edilmiş olacaktır.
Depolarda ısıtma sadece merkezi sistemle yapılacak, tüpler kalorifer radyatörlerinden en az 2 m uzaklıkta bulundurulacaktır.
Özel olarak inşa edilmiş sıvılaştırılmış petrol gazı dağıtım depolarında, tüplere doldurulmuş durumda en çok 10.000 kg gaz bulundurulabilir. Bu binalar, kamuya açık binaların arsa sınırından (okul, cami vb.) en az 25 m, diğer binaların arsa sınırından en az 15 m uzaklıkta bulunmalıdır.
Bina dışında sıvılaştırılmış petrol gazının tüplere doldurulmuş durumda depolandığı mahallin emniyet şeridinin, asgari emniyet uzaklıkları Tablo 5’deki gibi olacaktır.
Tablo 5: SPG’nin bina dışında depolanmasında emniyet uzaklıkları
+-------------------------+-------------------------------+---------------------------------------------+
|Depolanan toplam SPG |Bina, bina grupları ve |Cadde, kaldırım, okul, cami, hastahane |
|miktarı (kg) |komşu arsa sınırı (m) |ve kamuya açık diğer yerlere (m) |
+-------------------------+-------------------------------+---------------------------------------------+
|0 - 1250 |0 |3 |
+-------------------------+-------------------------------+---------------------------------------------+
|1251 - 2700 |3 |6 |
+-------------------------+-------------------------------+---------------------------------------------+
|2700 den fazla |8.5 |8.5 |
+-------------------------+-------------------------------+---------------------------------------------+
Bina dışında tüp depolanmasında kullanılan özel tüp depolarında, saha tel çit veya duvar ile çevrilmeli ve üzerlerine ikaz levhaları konulmalıdır.
Tüp depolanmasında kullanılan özel binaların girişinde ikaz levhaları konulmalıdır.
Bu kısımda belirtilmeyen hususlar için TS 1445, TS 1446, TS 1449, TS 11939, TS 2179 ile TS 55 standartları geçerlidir.
SPG’nin dökme olarak depolanması
Madde 108- Sıvılaştırılmış petrol gazının dökme olarak depolandığı yer altı ve yerüstü tanklarının binalara, bina gruplarına, komşu arsa sınırına, ana trafik yollarına veya demir yollarına; tankların birbirlerine olan uzaklıkları Tablo 6’da verilen emniyet uzaklıklarına uygun olarak yerleştirilmelidir.
Tablo 6: Tanklar arası emniyet uzaklıkları
+---------------------------+-----------------------+---------------------+-----------------------------+
|Beher Tankın |Yeraltı |Yerüstü |Tankların |
|Su Hacmi |Tankları |Tankları |Birbirinden Uzaklığı |
|m3 |M |M |m |
+---------------------------+-----------------------+---------------------+-----------------------------+
|0.5’den az |3 |3 |0 |
+---------------------------+-----------------------+---------------------+-----------------------------+
|0.5-3.0 |3 |3 |1 |
+---------------------------+-----------------------+---------------------+-----------------------------+
|3.1-10 |5 |7.5 |1 |
+---------------------------+-----------------------+---------------------+-----------------------------+
|10.1-50 |7.5 |10 |1 |
+---------------------------+-----------------------+---------------------+-----------------------------+
|50.1-120 |10 |15 |1.5 |
+---------------------------+-----------------------+---------------------+-----------------------------+
|120.1-250 |15 |25 | |
+---------------------------+-----------------------+---------------------+ |
|250.1-600 |15 |35 |Kabın Çapının |
+---------------------------+-----------------------+---------------------+ |
|600.1-1200 |15 |40 |Toplamının 1/4 ü |
+---------------------------+-----------------------+---------------------+ |
|1200.1-5000 |15 |50 | |
+---------------------------+-----------------------+---------------------+ |
|5000 den büyük |15 |80 | |
+---------------------------+-----------------------+---------------------+-----------------------------+
SPG’nin yerüstü tanklarında dökme olarak depolanması
a) Dökme sıvılaştırılmış petrol gazı depolama tankları taş veya beton bir zemin üzerine oturtulmuş, yanmaz yapıda ayaklar üzerine tesis edilir.
b) Dökme sıvılaştırılmış petrol gazı depolama tankları fueloil, benzin, motorin gibi diğer bir yanıcı sıvı depolanan tanklarla aynı havuzlama duvarı ile çevrilmiş bir mahalde tesis edilmeyecek ve bu duvarlardan en az 3 m uzaklıkta kurulacaktır.
c) Dökme sıvılaştırılmış petrol gazı depolanacak yatay tanklar, genleşme ve daralmaya imkan verecek destekler üzerine yerleştirilecektir. Tankların temel veya ayaklara değen kısımları korozyona karşı korunmuş olacaktır.
SPG’nin yeraltı tanklarında dökme olarak depolanması
a) Yeraltı depolama tanklarının en üst yüzeyi toprak seviyesinden en az 15 cm aşağıda kalacak durumda olacaktır.
b) Motorlu araçların trafik etkisi ve aşındırıcı fiziksel etkilerin söz konusu olduğu yerlerde depolama tankları fiziksel etkilere karşı korunmuş olacaktır.
c) Yeraltı depolama tankları ve yeraltı boru donanımı toprak özellikleri dikkate alınarak korozyona karşı korunmuş olmalıdır.
d) Toprakaltına konulacak olan tanklar yeraltı su seviyelerine göre uygun bir şekilde dizayn edilmelidir.
SPG’nin perakende satış yerleri
Madde 109- Perakende satış yerlerinde en çok 500 kg. sıvılaştırılmış petrol gazı bulundurulacaktır. SPG bayilerine ait özel depolar var ise 750 kg. daha sıvılaştırılmış petrol gazı bulundurabileceklerdir.
Perakende satış yerleri tercihen tek katlı ahşap olmayan bir binada, bunun mümkün olmadığı durumlarda çok katlı ahşap olmayan binalarda zemin katında bulunmalı. Ayrıca başka bir işyeri veya mesken ile kapı veya pencere ile bağlantısı bulunmamalıdır.
SPG perakende satış yerleri, iş hanları, oteller, eğlence yerleri, pansiyonlar ve kahvehaneler gibi topluma açık yerler ile kolay yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı maddeler ile benzeri maddelerin depo ve satış yerleri altında ve bitişiğinde bulunmayacaktır.
Perakende satış yerleri itfaiye ve cankurtaran araçlarının kolayca girip çıkabilecekleri cadde ve sokaklar üzerinde olacaktır.
Perakende satış yerleri bodrumlarda, zemin üstü asma katlarda veya halkın rahatlıkla tahliyesine imkan verecek genişlikte çıkışı olmayan yerlerde tesis edilmeyecektir.
Perakende satış yerleri, en az 120 dakika yangına dayanıklı binalarda kurulacak, bir başka işyeri veya konut ve benzeri yerlere ahşap kapı, duvar veya ahşap veya madeni çerçeveli camekan bölme ile irtibatlı olmayacaktır. Bölme gerekli ise en az 90 dakika yangına dayanıklı malzemeden yapılacaktır.
Özel bina ve odaların çatısında, sokak, cadde, bahçe ve benzeri cephe duvarlarında, kesit alanı kapalı hacmin her 3 m3 ü için en az 0.2 m2 esasına göre hesaplanmış patlama panelleri inşa edilmelidir.
SPG’nin tüplere doldurulmuş durumda kullanılması
Madde 110- Evlerde 2’den fazla sıvılaştırılmış petrol gazı tüpü bulundurulmayacaktır.
SPG tüpleri dik konumda bulundurulacak, tüp ile cihaz (ocak, şofben, kombi, katalitik gibi) arasında hortum kullanılması gerektiğinde en fazla 150 cm uzunluğunda eksiz hortum kullanılacak, bağlantılar kelepçe ile sıkılacaktır.
Tüpler mümkünse balkonlarda bulundurulacak, kapalı veya az havalanan bir yerde bulundurulursa bu bölümün havalandırılması sağlanacaktır.
Tüplerin konulduğu yer doğrudan doğruya güneş ışınlarına hedef olmayacak, tüpler radyatörlerin veya soba ve benzeri ısıtıcıların yakınına konulmayacaktır.
SPG kullanılan sanayi tipi büyük mutfaklarda gaz kaçağını tespit eden ve sesli olarak uyaracak gaz uyarı cihazı bulundurulacaktır.
İşyeri veya topluma açık her türlü binada zemin seviyesinin altında kalan tam bodrum katlarında SPG tüpü bulundurulmayacaktır.
Tüpler ve bunlarla birlikte kullanılan cihazlar, uyuma mahallerinde bulundurulmayacaktır.
Bina dışındaki tüplerden bina içindeki tesisata yapılacak bağlantılar çelik çekme veya bakır borular ile rekor kullanılmadan kaynaklı olacaktır. Ana bağlantı borusuna kolay görülen ve kolay açılan bir ana açıp/kapama valfı takılacaktır. Tesisat duvar içerisinden geçirilmeyecektir.
SPG’ler tavlama ve kesme gibi işlemler için kullanıldığında, iş sonuçlanır sonuçlanmaz tüpler depolama yerlerine kaldırılacaktır.
Sanayi tesisleri içersinde SPG kullanıldığında, tüpler bina içinde depolanacaksa; tesisten özel bölmelerle ayrılmış, depolama kurallarına uygun, havalandırılması sağlanan özel bir yere konulacaktır.
Tüplerin değiştirilmesinde gaz kaçaklarının kontrolü için bol köpürtülmüş sabundan yararlanılacak, ateşle kontrol yapılmayacaktır. Ev tipi ve sanayi tipi tüplerin değiştirilmeleri, tüpleri satan bayilerin eğitilmiş elemanları tarafından bayilerin sorumluluğunda yapılacaktır.
Kesme, kaynak ve tavlama gibi ısıl işlemlerde Oksijen (O2) tüpleri ve beraberinde kullanılan SPG tüplerinin bağlantılarında alev tutucu emniyet valfleri takılı olmalıdır.
SPG ikmal istasyonları
Madde 111- TS 11939 SPG’ler ikmal istasyonu karayolları taşıtları için Emniyet kuralları standardına uyulacaktır. Bu standartta belirtilmeyen hususlarda TS 1445, TS 1446 ve TS 1449’a uyulacaktır.
SPG ikmal istasyonlarındaki tanklar yeraltına tesis edilir ve yer altı tankları için alınması gerekli kurallara uyulur.
Dispanser ile trafik yolu arasında giriş-çıkış kısmı hariç en az 50 cm yüksekliğinde sabit korugan yapılacaktır. Dispanser ve tank sahasına, yerden 20 cm yüksekte, ark sızdırmaz (ex-proof) en az birer SPG detektörü olan gaz alarm sistemi konulacaktır. Gaz kaçağı durumunda alarm sistemi tesisin yangın söndürme ve aydınlatma sistemi haricinde bütün elektriğini kesebilmelidir.
Tankın çevresi tank dış cidarının en az 1 m uzağından itibaren en az 180 cm yükseklikte tel örgü veya tel çit ile çevrilmiş olacaktır.
Tank sahasında ve dispanserin 5 m.den daha yakınında herhangi bir kanal veya kanalizasyon girişi ve benzeri çukurluklar bulunmayacaktır.
Tankların 3 m yakınına kadar yanıcı madde bulundurulmayacak ve bu uzaklıktaki kuru ot ve benzeri gibi kolay tutuşabilen maddelerle gerekli mücadele yapılacaktır.
Boru, vana, pompa, motor ve dispanser üzerindeki bütün topraklamalar eksiksiz olacak ve tanklara katodik koruma yapılacaktır.
İstasyon sahası içerisinde (çapraz ve karşılıklı konumda) 2 adet spiral hortumlu yangın dolabı ve ayrıca 1 adet sis lansı bulundurulacak, bunlar için de en az 20 m3 kapasitede yangın suyu deposu tesis edilecek, yangın dolapları 700 kPa basıncı olan pompa ile su deposuna bağlanacaktır.
SPG depolanmasında ve ikmal istasyonlarında yangın güvenlik önlemleri
Madde 112- SPG’lerin depolanmasında ve ikmal istasyonlarında aşağıda belirtilen yangın güvenlik önlemlerinin alınması gerekmektedir.
a) Genel önlemler
1) Depo ve tank etrafında çukur zemin, foseptik vb. bulunmamalıdır.
2) Depo ve yerüstü tanklarında en az 3 m ve yeraltı tanklarında en az 1 m uzaklığından etrafı tel örgü veya çit ile çevrilmeli, ot ve benzeri kolay yanabilir maddeler bulundurulmamalıdır.
3) Tankların yakınından veya üstünden elektrik enerji nakil hatları geçmemelidir. (Anma gerilimi, 0.6 - 10.5 kV olan nakil hattı, dikey doğrultudan her yandan 2 m uzakta ve 10.5 kV’ın üzerinde olan nakil hattı yatay doğrultuda her yönden 7.5 m uzakta olmalıdır)
4) Depolama alanlarında çıkabilecek yangınları güvenlik sorumlularına uyarı verecek bir alarm sistemi olmalıdır.
5) Tank sahasına her yönden okunacak şekilde ikaz levhaları yerleştirilmelidir.
6) Örtülü tanklar ısıya dayanıklı malzeme veya dere kumu ile örtülmelidir. Toprakaltı tanklarda katodik koruma yapılmalıdır.
b) Algılama ve elektrik tesisatı
1) Depo ve tank sahasındaki elektrik tesisatı ex-proof olarak projelendirilmelidir.
2) Gaz kaçaklarına karşı ex-proof gaz algılama sistemi yapılmalıdır.
3) Gaz kapatma vanası algılama sistemine bağlanmalı ve tehlike anında otomatik olarak kapanmalıdır. Ayrıca herhangi bir gaz kaçağı ve yangın durumunda uzaktan kapatılabilmelidir.
4) Acil durumlarda (yangın veya gaz kaçağı) personeli ikaz etmek için sesli alarm sistemi olmalıdır.
5) Yıldırım tehlikesine karşı TS 622’ye uygun bir paratoner sistemi kurulmalıdır.
6) Tank boru ve dispanserlerin topraklamaları uygun olmalı, tank ve dispanser bölgesinde statik topraklama penseleri bulunmalıdır.
c) Soğutma ve söndürme sistemleri
1) Depo ve tank alanlarında TS 862’ye uygun en az 2 adet 12 kg’lık kuru kimyevi tozlu yangın söndürme cihazı konulmalıdır. Kapasitesi 10.000 kg.dan fazla 100.000 kg.dan az olan depolara en az 1 adet 12 kg’lık kuru kimyevi tozlu yangın söndürme cihazı ilave edilmelidir. 100.000 kg üzerindeki her 250.000 kg için ilave olarak 1 adet 12 kg’lık kuru kimyasal tozlu söndürme cihazı bulundurulmalıdır.
2) Toplam kapasitesi 10 m3 den daha büyük depolarda ve yerüstü tanklarında soğutma için sprinkler sistemi bulunmalıdır. Projelendirmede, depolama tanklarının toplam dış yüzeyinin her m2 si için 10 litre/dakika veya tüp depolama, dolum tesisi platformu, sundurma gibi alanlarının her m2 si için en az 10 litre/dakika su debisi alınmalı, su deposu bu debiyi en az 1 saat karşılayacak kapasitede olmalıdır. Hesaplanan su miktarını depolama tankları üzerine veya platform veya sundurma alanına uygun şekilde dağıtabilecek sprinkler sistemi yapılacaktır. Sprinkler sistemine ve yangın musluklarına ihtiyaca uygun olarak suyu pompalayacak en az 2 pompa bulundurulacak ve bu pompaların çıkış basıncı 700 kpa’dan az olmayacaktır. Pompaların çalıştırılması otomatik veya uzaktan kumandalı olmalı ve bu sistem haftada en az bir kere çalıştırılarak kontrol edilmelidir. Pompalardan birisinin jeneratörden doğrudan beslenmesi veya pompalardan birisi dizel yangın pompası olmalıdır.
3) Tüp depolama tesislerinde en az 2 adet yangın hidrantı (veya komple yangın dolabı) bulunmalıdır. Yangın hidrantlarının her biri 20 m3/h su kapasitesinde ve basıncı 700 kPa olacaktır. Yangın dolaplarında itfaiye standartlarına uygun hortum ve lans bulundurulacaktır.
4) Kapasitesi 100 m3 den fazla olan yerüstü tüp depolama ve tank tesisleri ile dolum tesisleri çaprazlama olarak her birisi en az 1200 l/dak debide en az 2 adet sabit monitör yerleştirilecektir. Monitör olması durumunda pompa ve depo kapasitesi 95 inci maddede belirtilen hidrant sistemi esaslarına göre belirlenecektir.
d) Bakım, eğitim ve testler
1) Yılda en az bir kez uzman kişi ve kuruluşlar tarafından statik topraklama ölçümleri yapılmalı ve sonuçları dosyalanmalıdır. Beş yılda bir yaylı emniyet valflerinin hidrostatik testleri yapılmalıdır. Tankların ise on yılda bir hidrostatik testleri yapılmalıdır.
2) SPG ile direkt ilgilenen personelin tamamının (satan, taşıyan, kullanan ve denetleyen) \"SPG Güvenlik Önlemleri\" konusunda, gaz kaçağı veya yangın söz konusu olursa müdahalenin nasıl yapılması gerektiği istasyonda ilgililere, gaz şirketleri tarafından uygulamalı tatbikat ile anlatılmalı, nazari ve uygulamalı eğitimleri veren firmaların bu eğitime tabi tutulmuş personeli belgelendirilmelidir.
Doğalgaz kullanım esasları
Madde 113- Doğalgazla ilgili olarak Türk Standartları Enstitüsünce kabul edilmiş hükümler geçerlidir.
Doğalgazın kazan dairelerinde kullanılması halinde, kazan dairesinde bulunan ve enerjinin alınacağı enerji tablosu etanj tipi ex-proof olacak kumanda butonları pano ön kapağına monte edilecek, kapak açılmadan butonlarla çalışması ve kapatılması sağlanacaktır.
Sistemin elektrik enerjisi sistemi en az iki ayrı yerden kumanda edilebilecek şekilde otomatik kumanda üniteli alarm ve ışık ikazlı sistemlerle kontrol altına alınacak şekilde dizayn edilmelidir.
Kazan dairelerinde muhtemel tehlikeler karşısında kazan dairesine girmeden dışarıdan kumanda edilebilecek şekilde yangın butonuna benzer camlı butonla kazan dairesinin tüm elektriğinin kesilmesini sağlayacak biçimde ilave tesisat yapılmalıdır.
Kazan dairelerinde aydınlatma sistemleri tavandan en az 50 cm sarkacak şekilde veya üst havalandırma seviyesinin altında kalacak şekilde veya yan duvarlara etanj tipi flüoresan veya contalı glop tipi armatürlerle yapılacak ve tesisat antigron olarak tesis edilecektir.
Doğalgaz tesisatı bulunan ortak kullanım alanlarının havalandırması için gazın toplanması muhtemel olan ve çatıya yakın üst noktada asgari 150 cm.lik bir havalandırma kanalı açılmalı ve/veya gaz alarm cihazı kullanılmalıdır.
Ev tipi ocaklarda kullanılması halinde, mutfakta uygun bir yere gaz alarm cihazı monte edilmelidir.
Tüm kazan dairesi tesisatlarında ve sanayi tip mutfaklarda gaz alarm cihazı ve emniyet selonoid vanası (normal konum açık tip) konulmalıdır.
Isı merkezlerinin girişinde 1 adet emniyet selonoid vanası (otomatik emniyet vanası, ani kapama vanası) bulunacak ve en az 2 adet ex-proof kademe ayarlı gaz sensöründen kumanda alarak açılacaktır. Büyük tüketimli ısı merkezlerinde entegre gaz alarm cihazı kullanılması gerekir.
Cebri havalandırma gereken yerlerde fan motoru brülör kumanda sistemi ile paralel çalışacak fanda meydana gelebilecek arızalarda brülör otomatik devre dışı kalacak şekilde otomatik kontrol ünitesi yapılacaktır. Ayrıca cebri hava kanalında duyarlı sensör kullanılacak hava kanalında gerekli hava akışı sağlanmadığı hallerde, elektrik enerjisini kesip brülörü devre dışı bırakacaktır. Brülör ve fan ayrı ayrı kontaktör termik grubu ile beslenecektir.
Kazan dairelerinde bulunan doğalgaz tesisatının veya bağlantı elemanlarının üzerinde ve çok yakınında yanıcı maddeler bulundurulmamalıdır.
Doğalgaz kullanım mekanlarında herkesin görebileceği yerlere doğalgazla ilgili dikkat edilecek hususları belirten uyarı levhaları asılmalıdır.
Herhangi bir gaz sızıntısında veya yanma olayında gaz akışı kesme vanasından otomatik olarak durdurulmalıdır.
Brülörlerde alev sezici ve alevin geri tepmesini önleyen armatürler kullanılmalıdır.
Bina servis kutusu ilgili gaz kuruluşu acil ekiplerinin kolaylıkla müdahale edebileceği şekilde muhafaza edilmeli, müdahaleyi zorlaştıracak malzeme konulması ve araç parkı gibi kapatmalardan kaçınılmalıdır.
Bina içi tesisatların, gaz kesme tüketim cihazlarının ve bacaların periyodik kontrol ve bakımları yetkili servislere yaptırılmalıdır.
Doğalgaz kullanıcıları tesisatlarını tanımalı, gaz kesme vanalarının yerlerini öğrenmeli ve herhangi bir gaz kaçağında hareket tarzı hakkında bilgi sahibi olmalıdır.
Deprem bölgesinde bulunan bölgelerde sarsıntı olduğunda gaz akışını ve panelin elektriğini kesen tertibat olmalıdır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Yanıcı Sıvılar
Uygulama alanı
Madde 114- Isıtma merkezi kazan daireleri ve yakıt depoları gibi herhangi bir ticari veya endüstriyel faaliyet için yapılmayan depolama ve doldurma işleri için bu hükümler geçerli değildir.
Bu hükümler araç depolarına, yer değiştirebilen tesislere ve 300 litreye kadar depo hacmi olan, sabit tesislere, ayrıca söz konusu araç ve tesislerin ayrılmaz parçası olan yakıt kaplarına uygulanamaz.
İşletmelerde, herhangi bir yanıcı sıvı, proses içinde işleniyorsa, proses için gerekli miktarda hazır tutuluyorsa veya ürün veya ara ürün olarak kısa süre için depolanmış ise bu hükümler geçerli değildir.
Yanıcı sıvı kavramı ve sınıfları
Madde 115- Yanıcı sıvılar belirli bir alev alma noktası bulunan, 35øC’de katı veya macun kıvamında bulunmayan ve 50øC’de buhar basınçları 300 kPa’ı geçmeyen maddelerdir. Yanıcı sıvılar aşağıda açıklanan sınıflara ayrılır:
A sınıfı yanıcı sıvılar: Alev alma noktası 100øC’ın üzerinde olmayan ve suda çözünme açısından B sınıfının özelliklerini göstermeyen sıvılardır. Bu sıvılar 3 tehlike sınıfına ayrılır.
a) AI: Alev alma noktası 21øC den küçük olan sıvılar (benzin gibi),
b) AII: Alev alma noktası 21øC ile 55øC arasında olan sıvılar (gaz yağı gibi),
c) AIII: Alev alma noktası 55øC ile 100øC arasında olan sıvılar (motorin, fuel oil gibi).
B sınıfı yanıcı sıvılar: Alev alma noktası 21øC’ın altında olan, 15øC’desuda çözünen veya yanıcı kısımları 15øC’de suda çözünen sıvılardır.
Kendinden alev alma noktasının üzerinde ısıtılan AIII sınıfı sıvılar AI sınıfı olarak kabul edilirler.
Bildirme ve müsaade mecburiyeti
Madde 116- AIII sınıfı sıvılar dışında olup, depolama yerine göre depolanan miktarı Tablo 7’de verilen değerleri aşan yanıcı sıvı depoları için bildirim zorunluluğu vardır. Miktarlar Tablo 7’de verilen değerlerin üst
sınırını aştığında, veya depolanan yerler farklı olduğunda ayrıca itfaiye teşkilatından müsaade alması zorunludur.
Tablo 7: Depolama yerine göre depolanan miktar
+--------------------------------+-----------------------+
| |Miktarı(l) |
| +------------+----------+
|Depolama Yeri |AI |AII ve B |
+--------------------------------+------------+----------+
|Zemin seviyesi altında ve |20 - 60 |100 - 300 |
|Üstündeki depo hacimleri | | |
+--------------------------------+------------+----------+
|Açıkta kurulu depolar |20 - 200 |40 - 600 |
+--------------------------------+------------+----------+
AI, AII veya B sınıfı sıvıların doldurulduğu kapalı hacimlerde, saatte 200 litreden fazla dolum yapılıyor ise ve 1000 litre den fazla yanıcı sıvı bulunduruyorsa, itfaiye teşkilatından müsaade alınması zorunludur.
AII ve B sınıfı sıvılar, AI sınıfı sıvılarla beraber depolanıyorsa, 5 litre AII veya B sınıfı sıvı 1 litre AI sınıfı sıvıya eşdeğer olarak alınacaktır ve toplam miktar buna göre hesaplanacaktır.
Tablo 7’nin kullanılmasında, söz konusu yanıcı sıvı AI sınıfı olup, kendinden tutuşma sıcaklığı 125øC’ın altında ise tabloda verilen miktarlar 1/5 oranında tutulur.
Azami depolama miktarları ve şekilleri
Madde 117- Koridor, geçiş, merdiven sahanlığı, merdiven altı, bodrum herkesin girebileceği hol ve fuayelerde, kaçış yollarında, çalışılan yerlerde, lokanta ve kahvehane gibi umuma açık yerlerde yanıcı sıvı depolanamaz.
Perakende satış yerlerinde AI sınıfı yanıcı sıvılar kırılmaz orijinal ambalaj içinde 250 litreden fazla olmamak üzere ve beher m2 taban alanı için 2 litre bulundurulabilir.
Perakende satış yerlerinde AII ve B sınıfı yanıcı sıvılar 700 litreden fazla olmamak üzere ve beher m2 taban alanı için 7 litre bulundurulabilir. AII ve B sınıfı yanıcı sıvılar dökme halde bulunduruluyor ise 121 ve 122 nci madde hükümleri uygulanır.
Tehlike bölgelerinin tanımları
Madde 118- Tehlike bölgeleri üçe ayrılır.
a) 0. Bölge: İşletme şartları altında ve arıza halinde daima patlayıcı bir karışımın bulunduğu bölgelerdir (Boru ve kapların içleri gibi).
b) 1. Bölge: İşletme şartları altında ve arıza halinde patlayıcı karışımlarının oluşabileceği bölgelerdir (dolum borusu civarı, armatürler vb).
c) 2. Bölge: İşletme şartları altında veya arıza halinde patlayıcı karışımlarının nadiren oluştuğu bölgelerdir (tankların yakın çevresi gibi).
Tehlike bölgelerindeki sınırlamalar
Madde 119- Tehlike bölgelerindeki sınırlamalar aşağıda belirtildiği şekilde olur.
a) 0. Tehlike bölgesinde beklenen yüksek işletme tehlikesi nedeniyle, yalnız bu bölgede kullanılmasına müsaade edilmiş varsa TSE sertifikalı veya uygunluk belgeli cihazların kullanılması zorunludur.
b) 1. Tehlike bölgesinde yalnız patlama korumalı (ex-proof) cihaz ve sistemler kullanılacaktır. Bu bölgeye, ancak patlayıcı karışımların oluşmasını önleyecek önlemler alınmış olması halinde taşıma araçlarının girmesine müsaade edilir.
c) 2. Tehlike bölgesinde, sadece kıvılcım oluşturmayan ve buhar hava karışımının tutuşma sıcaklığının 4/5 ine sıcaklığa erişmeyen cihaz ve sistemler kullanılabilir. Bu bölgede basınçlı, sıvılaştırılmış veya basınç altında çözünmüş gazlar, sadece yangına en az 120 dakika dayanıklı kapalı hacimlerde depolanabilir. (yanmayan ve sağlığa zararlı olmayan gazlar ve söndürme cihazları dışında)
Çeşitli depolama, dolum ve nakil tesislerinde bu bölgelerin tarifi, kapsamı genişliği, yapılan işin türüne göre ayrı düzenlemelerle belirlenir.
Depo binası içinde depolama
Madde 120- Yanıcı sıvıların depolandığı depo binaları en az 120 dakika yangına dayanıklı şekilde yapılmış olmalıdır.
Bir kapalı hacimde en fazla 30.000 litre AI sınıfı veya 150.000 litre AII ve/veya B sınıfı yanıcı sıvı depolanabilir. Depolama taşınabilen kaplarda yapılıyor ise, bu miktarlar sırasıyla AI sınıfı için 20.000 litre ve AII ve/veya B sınıfı için 100.000 litredir.
Aynı hacimde çeşitli tehlike sınıflarına ait sıvılar birlikte depolanıyorsa, toplam depolanacak miktar en yüksek tehlike sınıfına göre alınır. Toplam miktar hesaplanırken bir litre AI’in beş litre AII ve/veya B ve 200 litre AIII sınıfa eşdeğer olduğu kabul edilir.
a) Buna göre,
1) AI + (AII ve/veya B)/5,
2) AI + AIII/200,
3) AI + (AII ve/veya B)/5 veya + AIII/200, toplam miktarları 30.000 litre değerini aşmamalıdır.
b) Depo hacimleri 1. tehlike bölgesidir. Depo hacminden dışarıya açılan kapı ve pencerelerden ve diğer açıklıklardan itibaren 5 m yarıçapındaki bölge, döşemeden 0.8 m yüksekliğe kadar 2. tehlike bölgeleridir.
c) Depo hacimlerine işi olmayanların girmesi yasaklanacak ve bu yasak uygun bir levha ile belirtilecektir.
Komşu hacimlere boru geçişlerinin ve tavan deliklerinin yanıcı olmayan yapı malzemeleri ile buhar hava karışımı geçmeyecek şekilde tıkanması zorunludur.
Depo binaları konutlara ve insanların bulunduğu hacimlere bitişik olamaz.
Çatılar, 120 dakika yangına dayanıklı tavanlarla depo hacimlerinden ayrılmalıdır.
Döşemeler depolanan sıvı için geçirgen olmamalı ve yanıcı olmayan malzemeden yapılmalıdır. Dökülen yanıcı sıvının atık su çukurlarına, kanallara, borulara, boru ve tesisat kanallarına sızması önlenmelidir. Kapılar en az 120 dakika yangına dayanıklı olmalıdır.
Depo hacimleri yeteri kadar havalandırılmalı ve elektrikle ve teknik kurallara uygun şekilde aydınlatılmalıdır. Doğal çekim yetişmiyor ise, döşeme düzeyinde etkili, saatte en az 5 defa hava değişimi yapılabilen bir düzen kurulmalıdır.
Açıkta yerüstü depolama
Madde 121- Açıkta yerüstü depolamada aşağıda belirtilen hususlar dikkate alınır.
a) Tank mesafeleri
Açıkta kurulu yerüstü tankların meskun yerlerden, kara ve demir yollarından uzaklığı Tablo 5’de verilen esaslara göre seçilir.
b) Havuzlama
1) Havuzlama hacmi, aynı büyüklükte tanklar kurulu ise bir tankın hacmine, çeşitli boylar var ise en büyük tankın hacmine eşit olmalıdır.
2) Havuzlama hacmi, taşınabilir tankların toplam hacimlerinin %75’i veya en az bir adetin hacmine eşit olmalıdır.
3) Karma depolama yapılırsa (1) ve (2) de verilen esaslara göre yapılan hacimlerin toplamına eşit olmalıdır.
4) Ham petrol ve karbon sülfür depolandığında, havuzlama hacmi toplam hacme eşit alınır.
5) Ham petrol ve karbon sülfür dışındaki, AI, AII ve B sınıfı yanıcı sıvılar toplam hacim 30.000 litreyi geçmediği sürece tek havuzlama bölgesinde depolanabilir.
6) Ham petrol veya karbon sülfür için depolanan hacim 15.000 m3 ve havuzlama yüzeyi 700 m2’yi geçmediği sürece, bir havuzlama bölgesi yapılabilir.
7) (1) ve (2) de verilen esaslar, AIII sınıfı sıvılar, AI ve AII ve/veya B sınıfı sıvılarla beraber depolandığında da geçerlidir.
8) Havuzlama bölgesi hafriyatla veya setlerle yapılabilir. Sızdırmazlığı sağlayan folyo dışında tüm malzeme yanmaz olmalıdır ve cidarlar yangın halinde sızdırmaz kalmalıdır. Folyolar yanıcı ise yangına karşı korunmalıdır.
9) Tanklar yüksekliğinin 4/5 inden daha alçak olan set ve duvarlardan en az 3 m uzaklıkta olmalıdır. Ölçüm tank cidarından yapılacaktır.
10) Havuzlama hacimlerinin set ve duvar depolarından boru geçiyorsa, bunlar sızdırmaz şekilde yerleştirilmeli ve ayrıca havuzlama hacminden su boşaltma imkanı bulunmalıdır. Akıntılar kapanabilir ve yanıcı sıvıyı ayırabilen düzenle donatılmış olmalıdır.
11) Havuzlama hacmi içinde bölmeler yapılmış ise bunların yüksekliği dış duvarların yüksekliğinin 4/5 inden daha az olmalı ve kanal varsa üstü açık olmalıdır. (ızgara konulabilir)
12) Havuzlama bölgesinde, tanklar dışında yalnız armatür, boru ve pompalar bulunabilir.
c) Koruma bölgesi
1) Yerüstü tanklarında yapılan depolamada tankların çevresinde koruyucu uzaklık bırakılması gereklidir. Bu uzaklıklar Tablo 5’de verilen değerlere göre seçilir.
2) Depolama taşınabilir kaplarla yapılıyorsa, bu uzaklıklar aşağıdaki çizelgeye uygun olarak seçilir.
Depolanan Hacim Koruyucu Bölge Genişliği
---------------- ------------------------
10 - 30 m3 10 m
30 - 100 m3 20 m
200 m3 den büyük 30 m
Uzaklıklar depolanan kap topluluğun dış sınırlarından itibaren ölçülür.
3) Koruyucu bölge genişliği tank cidarından itibaren ölçülür ve en az 2/3 ünün havuzlama bölgesi dışında olması gerekir. Ölçümde havuzlama duvarının iç kenarının üstü esas alınır.
4) Gerekli olan emniyet, havuzlama bölgesi dışında kurulu, yangına 120 dakika dayanıklı, tankın en az 4/5’i yüksekliğinde bir duvar veya set ile sağlanıyorsa, koruyucu bölge itfaiyenin görüşü alınarak daha dar tutulabilir.
5) Koruyucu bölgede, depo işletmesinin yapılabilmesi için gerekli olan tesis ve binalar, havuzlama bölgesi dışında olmak şartıyla kurulabilir.
d) Tehlike bölgeleri
1) Aşağıdaki maddelerde aksi belirtilmediği sürece tank cidarından itibaren 5 m’lik bir uzaklık, zeminden 0.8 m. yüksekliğine kadar 2. tehlike bölgesidir.
2) Yanıcı sıvılar bir havuzlama bölgesi içinde depolanmış ise, bu bölge havuz setinin üst kenarının 0.8 m üstüne kadar 1. tehlike bölgesidir.
3) Yanıcı sıvıların yerüstünde, açıkta depolandığı arazi, genel trafik akışına açık olmamalıdır.
4) Depolama sahasına işi olmayanların girişi yasaklanmalı ve bu yasak uygun bir levha ile ilan edilmelidir.
Depolama tankları
Madde 122- Yeraltı tankları ve yerüstü tankları ile taşınabilir kapların doldurulduğu ve boşaltıldığı yerler aşağıda belirtilen hususları taşıyacaktır.
a) Yeraltı tankları
1) Yeraltı tankı, yeraltına tamamen gömülü, üzerindeki toprak tabakası en az 60 cm olan ve ayrıca üstü en az 10 cm.lik bir beton tabakası ile örtülen tank demektir.
2) Yeraltı tanklarının depo sahasına ait olmayan arsa ve araziden uzaklığı en az 1 m olmalıdır. Tankların meskun yerlerden ve kendi aralarındaki uzaklık SPG için Tablo 5’e göre de ölçülmelidir.
3) Yeraltı tanklarının içi 0. tehlike, bakım işlerinin yapıldığı kanal veya kapak bölmesi 1. tehlike bölgesidir.
4) Yeraltı tankları beklenen mekanik etkilerde ve yangın halinde sızdırmaz kalabilmelidir.
5) Korozyona dayanıklı olmayan malzemeden yapılmış yeraltı tankları, korozyon tehlikesine karşı, dışından zedesiz ve zarar görmemiş bir izolasyon tabakası ile korunmalıdır.
6) Tanklar kamuya ait boru ve diğer şebekelerden en az 1 m uzaklığa yerleştirilmelidir.
7) Tank, toprak doldurulmadan önce, en az 200 mm kalınlığında, yanmaz ve izolasyonuna etki etmeyen bir tabaka ile örtülmelidir.
8) Tanklar tesis edilecekleri yerde imal edilemeyecek ise, izolasyonun sağlamlığı ve yerleştirilirken sağlam kaldığı yetkili bir kişi tarafından tank yerleştirilirken tespit edilmelidir. Tankların zedelenmeden, hazırlanan çukura yerleştirilebilmeleri gerekir.
9) Tankların kapatılmaz bir havalandırma borusu bulunmalıdır ve bu boru doldurma esnasında gaz sıkışmasına meydan vermeyecek ebatta olmalıdır. Bölmeli tanklarda bu şart her bölme için geçerlidir. Havalandırma boruları kapalı hacimlere açılmamalı ve zeminden en az 4 m yüksekte açık havaya çıkmalıdır.
Boru uçları yağmur ve yabancı madde girişine karşı korunmalıdır.
b) Yerüstü tankları
1) Yerüstü tanklarının içi 0. tehlike bölgesidir.
2) Yerüstü tankları beklenen mekanik etki ve yangın halinde sızdırmaz kalmalıdır.
3) Tank cidarları dıştan korozyona maruz ise ve korozyona dayanıksız malzemeden yapılmış ise uygun şekilde bu etkilerden korunmalıdır.
4) Tanklar içerdikleri sıvı nedeniyle içerden korozyona maruz ise tankların içi de uygun şekilde korunmalıdır.
5) Tanklar ve bölmeli tanklarda her bölme havalandırma boruları ile donatılmalıdır.
6) Birkaç tank, ayrı tehlikeli gruba ait sıvılar içermiyorlar ise veya karışmalarından tehlikeli bir reaksiyon beklenmiyor ise ortak boru hattı üzerinden havalandırılabilirler.
7) Her tank veya tank bölmesinde sıvı seviyesini gösteren bir düzen bulunmalıdır. Gösterge olarak cam veya benzeri borular kullanılıyor ise, bu borular çabuk kapatılabilir bir vana ile donatılmalı ve vana yalnız ölçüm için açılmalıdır.
8) Tankın sıvı hacmine bağlanan her boru bir vana ile kapatılabilmelidir. Vanalar kolay ulaşılır ve görülen bir şekilde, tanka yakın olarak düzenlenmelidir.
9) AI, AII ve/veya B sınıfı sıvıların doldurulduğu tanklar, elektrostatik yüklemeye karşı emniyete alınmalıdır.
c) Taşınabilir kapların doldurulduğu ve boşaltıldığı yerler
1) Taşınabilir veya araç üstü tankların doldurulup boşaltıldığı yerlerdeki teçhizatta, tankın elektrostatik yüklenme tehlikesini önleyecek önlemler alınmalıdır.
2) Dolum ve boşaltma yapılan yerlerde, akan sıvının yerüstü, yeraltı su kaynaklarına ve kanalizasyona karışması önlenmelidir.
3) Dolum yapılan yerlerin 15 m yarıçapa ve zeminden 0.8 m yüksekliğe kadar ve dolum ağzından itibaren 5 m yarı çapa ve ağızdan 3 m yüksekliğe kadar olan civarı 1. tehlike bölgesidir.
4) Boşaltma yapılan yerler ve boşaltma esnasında açılan hava tahliye ağzından (domlardan) yanıcı buharların çıkabileceği açıklıkların 5 m yarıçapa ve zeminden 0,8 m yüksekliği kadar olan civarı 2. tehlike bölgesidir.
Akaryakıt servis istasyonları
Madde 123- Servis istasyonları kurulurken yürürlükteki \"Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik\" hükümlerine uyulur.
Servis istasyonları kurulurken Tablo 5 ve Tablo 6’da verilen uzaklıklara uyulur ve yeterli havalandırma sağlanır.
İkmal kolonlarının içi 1. tehlike bölgesidir. Kolonların orta noktalarından 1 m yarıçaplı çevresi kolon yüksekliğine kadar 2. tehlike bölgesidir.
Yakıt depolaması yapılırken aşağıda belirtilen gereklere uyulur.
a) Servis istasyonlarında akaryakıt ancak 122 nci maddenin (a) bendinde belirtilen yeraltı tanklarında depolanabilir.
b) Akaryakıt satış ve/veya akaryakıt satış ve servis yerlerinde TS 12263 esas alınacaktır.
İkmal kolonları ve ikmal sistemleri devrilmeye ve araçların çarpmalarına karşı emniyete alınmalıdır. Bunlar zemin seviyesinin altına ve özellikle bodrumlara konulamaz.
İkmal kolonunun 5 m yarıçaplı çevresinde daha alt kotlardaki hacimlere giden kanal, boru ve tesisat açıklıkları bulunmamalıdır. 8 m yarıçaplı çevredeki akıntı kanallarında yağ ayırma düzeni olmalıdır. Boşaltma hortumunun uzunluğu en fazla 6 m olabilir ve sabit olarak tutturulmuş olmalıdır.
Boru ve kabloların geçtiği kanallarda yanıcı buhar karışımlarının oluşması önlenmelidir. (örneğin, kum doldurularak)
Boşaltma ünitesi depo dolduğunda otomatik olarak kapanan bir vana (tabanca) ile donatılmalıdır veya vananın açma kolunda sabitleştirme düzeni bulunmamalıdır.
Otomatik kapanan vanalar, doldurma deliğinden kaymalarını önleyen bir düzenle emniyete alınmalıdır.
Her ikmal kolonu için en az 2 adet B sınıfı yangın türüne uygun 6 kg’lık yangın söndürücü bulundurulmalıdır.
Kapalı büro hacimleri dışındaki çalışma bölgesinde sigara içilmesi yasaktır ve bu uygun bir şekilde ilan edilmelidir.
Araç motoru ve kaloriferi çalışırken yakıt verilmesi yasaktır ve bu husus ayrıca ilan edilir.
Genel yangından korunma işlemleri
Madde 124- Yanıcı sıvıların depolandığı, doldurulduğu ve nakledildiği tesisler yeterli yangın önleme sistemleri ile donatılmalı ve daima göreve hazır olacak şekilde tutulmalı ve bakılmalıdır. Gerekli düzen deponun durumuna göre sabit, hareketli veya kısmen hareketli olabilir. Söndürücü olarak özellikle hafif köpük, karbondioksit, kuru toz ve su düşünülebilir.
Yağmurlama tesisleri, bir tank yangınında, komşu tankın ısınarak patlamasını, önleyecek kapasitede olmalıdır.
Yanıcı sıvıların naklinde kullanılan cihazlar (örneğin pompalar) bir yangın halinde, hızlı ve engelsiz bir şekilde ulaşılabilecek bir yerden kontrol edilebilmelidir. Bu şart diğer sınıf sıvılarla beraberce depolanan A III sınıfı yanıcı sıvılar için de geçerlidir.
Alevin geri tepmesini önleyen armatürler için TSE kalite belgesi aranır. Bu armatürler mümkün olduğu kadar tanka yakın ve kolay bakım yapılabilecek şekilde düzenlenmelidirler.
Tanklar ve tanklarla iletken şekilde bağlanmış tesis bölümleri, toprağa karşı bir gerilime sahip olmayacak şekilde kurulmalıdır. Topraklama hatlarının bağlantı uçları, birleşme noktaları kolay ulaşılabilecek şekilde düzenlenmeli ve gevşemeye karşı emniyete alınmalıdır. Bu hususta ayrıca programlama ile ilgili yönetmelik hükümlerine uyulacaktır.
Tank ve bağlı bölümleri yalnız başına topraklayıcı hat olarak kullanılamaz. Topraklayıcı hat malzemesi, tank ve borularda korozyon yapmayacak malzemeden seçilmelidir.
Bina içinde veya dışında kurulmuş tanklar paratoner tesisi ile donatılmalıdır.
Tankların dolumu sırasında, tanktan dışarı çıkan buhar hava karışımı orada çalışanlara ve başkalarına zarar vermeyecek şekilde açık havaya atılmalıdır. Yapısal nedenlerle bu karışımın uygun bir yerden dışarı atılması mümkün değilse, karışımın uygun bir hortum veya boru hattı ile, yanıcı sıvıyı boşaltan tanka geri beslenmesi gerekir.
DOKUZUNCU KISIM
Yangın Güvenliği Sorumluluğu, Ekipler, Eğitim, Denetim, İşbirliği, Ödenek ve Yönerge
BİRİNCİ BÖLÜM
Yangın Güvenliği Sorumluluğu
Genel
Madde 125- Yapı, bina, tesis ve işletmelerde yangın güvenliğinden Kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşlarda en büyük amir, diğer bina, tesis ve işletmelerde sahip veya yöneticiler sorumludur.
Yangın güvenliği sorumlusu
Madde 126- Çalışma saatleri içinde görevli sayısına ve o binadaki en büyük amirin takdirine göre, binanın her katı, bölmesi veya tamamı için görevliler arasından yangın güvenliği sorumlusu seçilir. Sorumlu, çalışma saatinin başlangıcından bitimine kadar sorumlu olduğu bölümde, yangına karşı korunma önlemlerini kontrol etmek ve aldırmakla yükümlüdür. Kat mülkiyetine tabi binalarda bu sorumluluğu bina yöneticisi üstlenir.
Kamu binalarında bir gece bekçisi ve/veya güvenlik görevlisi bulunması asıldır. Gece bekçisi temin edilemeyen yerlerde,
a) Hizmetli sayısı 2’den fazla değilse, durum en yakın polis veya jandarma karakoluna bir yazıyla bildirilir ve binanın devriyeler tarafından sık sık kontrol edilmesi sağlanır.
b) Hizmetli sayısı 2’den fazla ise ve asıl görev aksatılmadan yürütülebilecekse, hizmetliler sırayla gece nöbeti tutarlar ve ertesi gün istirahat ederler. Nöbet izni nedeniyle asıl görevin aksaması söz konusuyla ve hizmetli sayısı 5’i geçmiyorsa (a) bendine göre hareket edilir.
c) Kamu binalarında merkez daireleriyle il hükümet konaklarında ve en büyük amirlerince lüzum görülecek diğer daire ve kurumlarda resmi tatil ve bayram günlerinde de mevcut hizmetlilerce sırayla nöbet tutulur. Nöbetçi personele, fazla mesai ücreti ödenemediği takdirde nöbet tuttuğu saat kadar mesai günlerinde izin verilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Ekiplerin Kuruluşu, Görevleri ve Çalışma Esasları
Ekiplerin kuruluşu
Madde 127- Yapı, bina, tesis ve işletmelerden; 10 bağımsız bölümü olan konutlar ile 50 kişiden fazla insan bulunan her türlü yapı, bina, tesis ve işletmelerde aşağıdaki ekipler oluşturulur.
a) Söndürme ekibi,
b) Kurtarma ekibi,
c) Koruma ekibi,
d) İlk yardım ekibi.
Diğer yapı, bina, tesis ve işletmelerde ise; sahip, yönetici veya amirin uygun göreceği ekipler kurulur ve diğer önlemler alınır.
Ekipler, 137 nci maddede belirtilen yönergeyi yürütmekle görevlendirilen amirin belirleyeceği ihtiyaca göre, en büyük amirin onayıyla kurulur. Söndürme ve kurtarma ekipleri en az 3’er, koruma ve ilk yardım ekipleri ise en az 2’şer kişiden oluşur. Kurumda sivil savunma servisleri kurulmuşsa; söz konusu ekiplerin görevleri, bu servislerce yürütülür.
Her ekipte bir ekip başı bulunur. Ekip başı, aynı zamanda yönergeyi uygulamakla görevli amirin yardımcısıdır.
Ekiplerin görevleri
Madde 128- Ekiplerin görevleri aşağıda belirtilmiştir.
a) Söndürme Ekibi: Binada çıkacak yangına derhal müdahale ederek söndürmek ve/veya genişlemesine mani olmak,
b) Kurtarma Ekibi: Yangın vukuunda can ve mal kurtarma işlerini yürütmek,
c) Koruma Ekibi: Kurtarma ekibince kurtarılan eşya ve evrakı korumak, yangın nedeniyle ortaya çıkması muhtemel panik ve kargaşayı önlemek,
d) İlk Yardım Ekibi: Yangın nedeniyle yaralanan veya hastalanan kişilere ilk yardım yapmak.
Ekiplerin çalışma esasları
Madde 129- Ekiplerin birbirleriyle işbirliği yapmaları ve karşılıklı yardımlaşmalarda bulunmaları esastır.
Ekiplerin yangın anında sevk ve idaresi, itfaiye gelinceye kadar yönergeyi uygulamakla görevli amir veya yardımcılarına aittir. Bu süre içinde ekipler, amirlerinden emir alırlar. İtfaiye gelince, söndürme ve kurtarma ekipleri derhal itfaiye amirinin emrine girerler.
Bina sahip ve yöneticileri ile bina amirleri; ekiplerin, yapılarda oluşacak yangınlara müdahale etmesi ve kurtarma işlemlerini yürütmelerinde kullanmaları için gereken malzemeleri bulundurmak zorundadır. Yapının büyüklüğüne, kullanım amacına, mevcut koruma sistemlerine ve oluşturulan ekip özelliklerine göre mahalli itfaiye teşkilatı ve sivil savunma müdürlüğünün görüşü alınarak, gerekli ise gaz maskesi, teneffüs cihazı, yedek hortum, lans, hidrant anahtarı ve benzeri malzemeler bulundurulur. Bulundurulacak malzemeler itfaiye teşkilatında kullanılan malzemelere uygun olmak zorundadır. Araç-gereç ve malzemenin bakımı ve korunması, yönergeyi uygulamakla görevli amirin sorumluluğu altında görevliler tarafından yapılır.
Yangın haberini alan yangına karşı mücadele ekipleri, kendilerine ait araç-gereçleri alarak derhal olay yerine hareket ederler.
Olay yerinde;
a) Söndürme ekipleri: Yangın yerinin alt, üst ve yanlarındaki odalarda gereken tertibatı alır, yangını söndürmeye veya genişlemesini önlemeye çalışırlar.
b) Kurtarma ekipleri: Varsa önce canlıları kurtarırlar, daha sonra yangında ilk kurtarılacak evrak, dosya ve diğer eşyayı diğer bulunanların da yardımı ile ve büro şeflerinin nezareti altında mümkünse çuvallara ve torbalara koyarak boşaltılmaya hazır hale getirirler. Çuval ve torbalar, bina yetkililerinin lüzum görmesi halinde binanın henüz yanma tehlikesi olmayan kısımlarına taşınır. Yanan binanın genel olarak boşaltılmasına olay yerine gelen itfaiye amirinin veya en büyük mülki amirin emriyle başlanır.
c) Koruma ekipleri: Boşaltılan eşya ve evrakı, güvenlik güçleri veya bina yetkililerinin göstereceği bir yerde muhafaza altına alır ve yangın söndürüldükten sonra o binanın ilgililerine teslim ederler.
d) İlk yardım ekipleri: Yangında yaralanan veya hastalananlar için ilk yardım hizmeti verirler.
Yangından haberdar olan bina sahibi, yöneticisi ile amir ve yangınla mücadele ekip personeli, en seri şekilde görev başına gelip, söndürme, kurtarma, koruma ve ilk yardım işlerini yürütürler.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Eğitim
Genel eğitim
Madde 130- Yapı, bina, tesis ve işletmelerde oluşturulan ekiplerin personeli; amir, sahip veya yöneticilerinin sorumluluğunda yangından korunma, yangının söndürülmesi, can ve mal kurtarma ile ilk yardım faaliyetleri ve itfaiye ile işbirliği ve organizasyon sağlanması konularında, gerekirse mahalli itfaiye ve sivil savunma teşkilatlarından yararlanılarak eğitilir ve yapılan tatbikatlar ile bilgi ve becerileri arttırılır. Ayrıca, bütün görevliler ve gece bekçileri, binadaki yangın söndürme alet ve edevatının nasıl kullanılacağı ve en kısa zamanda itfaiyeye nasıl ulaşılacağı konularında tatbiki eğitimden geçirilir.
Özel eğitim
Madde 131- Belediye itfaiye teşkilatlarının yönetici personeli ve bünyesinde özel itfaiye birimi bulunduran kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşların itfaiye amirleri, Sivil Savunma Genel Müdürlüğünce, diğer personel ise kendi kuruluşlarınca eğitilirler.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Denetim
Denetim
Madde 132- Bu Yönetmelik hükümlerinin uygulanıp uygulanmadığı aşağıdaki şekilde denetlenir.
a) Özel yapı, bina, tesis ve işletmeleri; mülki idare amirlerinin yetki ve sorumluluğunda, mahalli itfaiye teşkilatı, Sivil Savunma Müdürlüğü ve mülki idare amirliğince görevlendirilecek heyetlerce haberli veya habersiz olarak denetlenir. Ayrıca, bunların bağlı veya ilgili olduğu bakanlık, kamu kurum ve kuruluşlarının müfettiş, kontrolör veya denetim elemanları tarafından da denetleme yapılır.
Bina sahip, yönetici ve sorumluları denetim elemanlarınca binaların arzu edilen bütün bölümlerini ve teçhizatını göstermek, istenilen bilgi ve belgeleri vermek zorundadırlar. Denetim sonucunda eksik bulunan ve giderilmesi istenilen aksaklıklar ile talep edilen önlemlerin öngörülen makul süre içerisinde ilgililerce yerine getirilmesi zorunludur.
b) Kamu binalarında; kurum amiri ve görevlendireceği kişi veya heyet, mülki amir veya görevlendireceği heyet, kurumun bağlı veya ilgili olduğu bakanlık, müsteşarlık, genel müdürlük veya başkanlık müfettişleri veya kontrolörleri; hükümet konakları bakımından, İçişleri Bakanı adına Sivil Savunma Genel Müdürü veya görevlendireceği kişi veya heyetler ile mülkiye müfettişleri tarafından yapılır. Denetim yetkisine haiz kişiler, kurum, kuruluş ve müesseselerin denetim sonuç raporlarını; bağlı veya ilgili olduğu bakanlık, müsteşarlık, genel müdürlük veya başkanlıklarına; bu makamlar ise, Yönetmeliğin uygulanmasından kaynaklanan sorunlar ile çözüm önerilerini her yıl Mart ayı sonuna kadar İçişleri Bakanlığı Sivil Savunma Genel Müdürlüğüne gönderirler.
BEŞİNCİ BÖLÜM
İşbirliği
İşbirliği
Madde 133- İtfaiye teşkilatı bulunan belediyeler, kamu ve özel kurum ve kuruluşlar ile silahlı kuvvetler, meydana gelebilecek yangınlarda karşılıklı yardımlaşma ve işbirliği amacıyla aralarında protokol düzenlerler.
Protokolde; personelin eğitimi, bilgi değişimi, kullanılan araç, gereç ve malzemenin standart hale getirilmesi, müşterek tatbikatların yapılması ve muhtemel yangınlara müdahalenin hangi şartlarda yapılacağı hususları yer alır. Protokol düzenlenmeden evvel bu kurumların ve itfaiyelerin sorumluluk bölgelerinde diğer itfaiyenin yardımını gerektirecek büyüklükte bir yangın meydana gelirse yardım talebini alan itfaiye teşkilatı kendi bölgesinde meydana gelebilecek diğer yangınlara karşı zafiyet yaratmamak koşuluyla yardım isteyen itfaiyeye gerekli ve yeterli desteği göndermek zorundadır.
ALTINCI BÖLÜM
Ödenek
Genel
Madde 134- Kamu ve özel yapı, bina, tesis ve işletmelerinde; Yönetmelikte belirtilen sistem ve tesisatın yapımı ile araç-gereç ve malzemenin temini, bakım ve onarımı için ödenek ayrılır. Binaların yangından korunması için yıllık bütçelere konulan ödenek başka bir amaç için kullanılamaz.
Kamu yapı, bina, tesis ve işletmelerinde
Madde 135- Kamu yapı, bina, tesis ve işletmelerinde yangınla mücadele için gereken giderler aşağıdaki şekilde karşılanır.
a) İl ve ilçelerdeki hükümet konakları için, İçişleri ve Maliye bakanlıklarının ilgili birimlerince tespit edilerek Maliye Bakanlığı bütçesine konulan ve İçişleri Bakanlığı tarafından belirlenen tahsis şekline göre il emvaline gönderilen,
b) Genel bütçeye dahil diğer dairelerin merkez ve taşra örgütleri için, ilgili bakanlık ve dairelerin kendi bütçelerine konulan,
c) Katma bütçeli daireler, iktisadi devlet teşekkülleri, döner sermayeli kuruluşlar, özel kanunla kurulan teşekküller, özel idare ve belediyeler için, kendi bütçelerine konulan, ödeneklerle sağlanır.
Özel yapı, bina, tesis ve işletmelerinde ise
Madde 136- Yangınla mücadele için gerekli giderler bina sahibi, kat mülkiyetine tabi binalarda kat malikleri ve bina yöneticileri diğer özel kurum ve kuruluşlarda işyeri sahipleri, tüzel kişilerde ana sermayeden karşılanır. Binaların yangından korunması için sarf olunması gerekli olan bu paralar başka bir amaçla kullanılamaz.
Yangınla mücadele amacıyla alınması zorunlu olan mal ve hizmetlerde herhangi bir neden ileri sürülerek kısıtlama yapılamaz.
Bu Yönetmeliğin 95 inci maddesinin son fıkrasında belirtilen tesislerin öncelikle yapılması için gerekli ödenek belediye bütçesine konur.
YEDİNCİ BÖLÜM
Yönerge
Yönerge hazırlanması
Madde 137- Bu Yönetmeliğin uygulanmasını sağlamak amacıyla, belediyeler, kamu ve özel kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişiler bulundukları yer, yapı, bina, tesis ve işletmelerin özelliklerine göre kendi \"Yangın Önleme ve Söndürme Yönergelerini\" hazırlarlar. Yönergenin hazırlanmasında; bu Yönetmeliğin 102 nci maddesinde belirtilen mevzuat ile Koruyucu Güvenlik Genel Esasları Direktifi, 28/12/1988 tarihli ve 88/13543 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Sabotajlara Karşı Koruma Yönetmeliği ile ilgili diğer mevzuat hükümleri de dikkate alınır. Yönergenin bir örneği, mahalli belediye itfaiye teşkilatı ile Sivil Savunma Müdürlüğüne gönderilir.
Yönergenin yürütülmesi
Madde 138- Yangın yönergesi yapı, bina, tesis ve işletmenin sahibi, yönetici veya amiri tarafından yürütülür.
Yönergede; bu Yönetmelikte yer alan hususlardan, yangın müdahale ekiplerinin sayısı, isim ve görevleri, ihtiyaç duyulan araç, gereç ve malzemenin cins ve miktarı, söndürme araçlarının kullanma usulleri, eğitim ve bakım hususları, nöbet hizmetleri ile gerek görülecek diğer hususlar düzenlenir ve bina yerleşimi, bina iç ulaşım yolları, yangın bölmeleri, yangın duvarları, yatay bölmeler, cepheler, söndürücü sistem, uyarıcı sistem ve su besleme üniteleri ile itfaiyeye yardımcı olabilecek diğer hususları gösterir plan ve krokiler eklenir.
ONUNCU KISIM
Son Hükümler
Yönetmeliğe aykırılık halleri
Madde 139- Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket edenler hakkında idari emirlere riayet etmemek fiilinden, verilen görevi zamanında yapmayanlar hakkında da fiilinin derecesine göre, görevi ihmal veya suistimalden soruşturma açılarak gereği yapılır.
Yürürlükte olan imar, yapı ve afet bölgelerinde yapılacak yapılar hakkında yönetmeliklerin, bu Yönetmeliğe aykırı hükümleri uygulanmaz.
Belediyeler ile kamu kurum ve kuruluşlarınca, bu Yönetmeliğe aykırı olmamak koşulu ile yörelerinin veya binalarının önem ve özelliklerine göre ilave olarak almak istedikleri tedbirler, belediye itfaiye teşkilatı, Sivil Savunma Müdürlüğü ile Bayındırlık ve İskan Müdürlüğünün görüşü alınmak suretiyle mülki idare amirinin onayı ile alınır.
Kaldırılan hükümler
Madde 140- 26/10/1995 tarihli ve 95/7477 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Kamu Binalarının Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.
Belediyeler tarafından çıkarılmış olan bütün yangından korunma yönetmelikleri ve talimatları yürürlükten kaldırılmıştır.
Geçici Madde 1- 4 üncü madde kapsamı dışında kalan mevcut yapılarda yangına karşı alınması gerekli tedbirler; ilgili belediyelerce bina sahip ve yöneticisi ile kurum amirlerinden yazılı olarak istenir. Bu istek üzerine, anılan sorumlular;
a) Yüksekliği 30.50 m.yi geçen konut harici bütün binalarda ve yatak sayısı 200’ü geçen oteller ile kullanım alanı 3000 m2’nin üzerinde olan alışveriş, eğlence, ticaret ve toplanma amaçlı yerlerde bu Yönetmelikte istenen tedbirleri 3 yıl içinde yerine getirmek zorundadır.
b) Diğer mevcut yapılarda, belediye itfaiye teşkilatı ile Sivil Savunma Müdürlüğünün görüşü alınarak bu Yönetmelik esaslarına göre belirlenen uygulanabilir iyileştirici tedbirler 5 yıl içinde yerine getirilir.
Geçici Madde 2- Bu Yönetmeliğin yayım tarihinden önce yürürlüğe konulmuş bulunan imar, yapı ve afet bölgelerinde yapılacak yapılar hakkındaki yönetmelikler, ilgili idarelerce, Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren 6 ay içinde bu Yönetmeliğe uygun hale getirilirler.
Yürürlük
Madde 141- İçişleri Bakanlığı ile Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca müştereken hazırlanan bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 142- Bu Yönetmelik hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
EK-1
YAPI MALZEMELERİNİN YANICILIK SINIFLARI
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
Yanıcılık Sınıfı |
Yapı Malzemelerinin Tanımı |
Yangında Gözlenen Davranış |
Söz konusu sınıfta belirlenmiş yapı malzemeleri |
|
1 |
A |
Yanmaz |
|
|
|
2 |
A1 |
Hiç Yanmaz |
Alev almaz, yanmaz, kömürleşmez (Elektrikli tüp fırın deneyi uygulanır) |
a) Kum, çakıl, mil, kil ve doğada bulunan yapı tekniğinde kullanılabilen diğer tüm taşlar.
b) Mineraller, toprak, volkanik cüruflar ve doğal bims,
c) Çimento, kireç, alçı, anhidrit, yüksek fırın cürufu, genleştirilmiş kil, genleştirilmiş şist, genleştirilmiş perlit ve vermükulit ile köpüklü cam gibi yakma ve/veya genleştirme prosesiyle taş ve minerallerden elde edilen yapı malzemeleri.
d) Harç, beton, betonarme, ön gerilmeli beton, gaz beton veya gözenekli beton, hafif beton, mineralli maddelerden üretilmiş yapı taşları ve yapı plakları, mutad harç veya beton katkılı malzemeler.
e) Organik katkı maddesi içermeyen mineral lifli malzemeler.
f) Tuğla, kiremit, seramikler,
g) Camlar.
h) Alkali ve toprak alkali metaller ve alaşımları dışında, ince toz halinde öğütülmemiş metal ve alaşımlar. |
|
3 |
A2 |
Zor Yanıcı |
Yanıcı kısımlar içerir, ancak kendileri yanmaz, ateşi iletmez, yangın yüküne katkısı olmaz. |
Her durumda özel tahkiki gereken malzemelerdir. Örneğin alçı karton plakları gibi yanmaz dolgu maddeli kompozitler gibi. |
|
4 |
B |
Yanıcı Yapı Malzemeleri |
|
|
|
5 |
B1 |
Zor Alevlenici |
Alev kaynağı kalktıktan sonra da yanmayı sürdürür. |
a) Odun yünü veya talaşı hafif yapı levhaları,
b) Çok katmanlı mineral elyaflı hafif yapı plakları (tek ve/veya iki yüzeyi mineral elyaf ile kaplı odun yününden yapılmış hafif yapı plağı)
c) Yüzeyi delikli veya deliksiz alçı karton levhalar
d) Masif mineral zemin üzerine mineral katkılı yapay reçineli sıvılar.
e) Isı harçlar.
f) Yumuşatıcı içermeyen d > = 3,2 mm sert polivinilklorid (PVC), klorlu polivinilklorid (PVCC) ve polipropilen (PP)'den üretilmiş boru ve ek parçaları.
g) Ahşap parke, PVC, vinilasbest zemin kaplamaları
h) Asbestli mukavva ve kağıtlar. |
|
6 |
B2 |
Normal Alevlenici |
Yanıcı duman ve zehirli gaz oluştururlar. (B1 ve B2 sınıflarına girenlerin gerçeklenmesinde bacalı fırın deneyleri uygulanır.) |
a) () > = 400 kg/m3 ve kalınlığı d > 2 mm veya () > = 230 kg/m3 ve kalınlığı d > 5 mm olan ahşap malzemeler.
b) Kalınlığı d > 2 mm olan ahşap kontraplak veya dekoratif prese edilmiş malzeme tabakalarından oluşan plakalarla, termoplastik olmayan bir şekilde tüm yüzeyince ahşap kaplanmış veya yüzeyi preslenmiş malzemeler.
c) d > = 3 mm olan plastik kaplı odun lifi plaklar.
d) Alçı karton bağlantı plakları.
e) Çok katmanlı sert köpük hafif yapı plakları.
f) Sert PVC levha
g) Kalınlığı > 3 mm sert PVC, polipropilen, yüksek dansite polietilen, kopolimer, stroil (ABS/ASA/PVC), akrilonifril-bu faiden stirol'den üretilmiş boru ve bağlantıları.
h) Kalınlığı > = 2 mm palimetakrilat dökme levhalar.
i) Kalınlığı > = 1,6 mm polistard plakalar.
j) () = 940 kg/m3 ve kalınlığı > = 1.4 mm d > = 1.0 mm
köpüklendirilmemiş polietilenler.
k) Kalınlığı > = 1.0 mm poliamid,
l) PVC, kauçuk, sentetik kauçuk gibi esnek kaplamalar gibi zemin kaplama malzemeleri.
m) Köpüklendirilmemiş, katran veya bitüm katkılı poliüretan veya polisulfid, silikon ve akrilat esaslı, her defasında en az B2 sınıfı iki yapı malzemesi arasına yerleştirilmiş.
n) Asfalt
o) Elektrik kabloları. |
|
7 |
B3 |
Kolay Alevlenici |
Yukarıdaki sınıflara girmeyen malzemeler, yapılarda hiçbir şekilde kullanılamaz. |
Ahşap < 2 mm
Kağıt, saz, saman, talaş, pamuk, seliloz lifi
Gevşek veya toz halinde her türlü yanıcı maddeler. |
EK-2
YAPI MALZEMELERİ VE/VEYA ELEMANLARININ YANICILIK VE DAYANIKLILIK SINIFLARI
+--+---------------+-----------------+--------------+-------------------------------------------------------+------------------------+
| |1 |2 |3 |4 |5 |
+--+---------------+-----------------+--------------+-------------------------------------------------------+------------------------+
| |Yangına |Yapı Elemanlarında Kullanılan |Yapı Elemanlarının Tanımı(2) |Kısa |
| |Dayanım |Malzemelerin Yanıcılık Sınıfı | |Gösterilişi |
+--+------+--------+-----------------+--------------+ | |
| |Sınıfı|Süre |Başlıca Elemanlar|2. sutun | | |
| | |(Dak) |(1) |kapsamına | | |
| | | | |girmeyen diğer| | |
| | | | |bileşenler | | |
+--+------+--------+-----------------+--------------+-------------------------------------------------------+------------------------+
| 1| | |B |B |Yangına dayanıklılık sınıfı |F 30 - B |
| | | | | |F 30 | |
+--+ | +-----------------+--------------+-------------------------------------------------------+------------------------+
| 2|F 30 | > =30 |A |B |Önemli elemanları yanmaz ve yangına dayanıklılık sınıfı|F 30 - AB |
| | | | | |F 30’dan yapı malzemelerinden oluşan | |
+--+ | +-----------------+--------------+-------------------------------------------------------+------------------------+
| 3| | |A |A |Yangın önleyici yanmaz ve yangına dayanıklılık sınıfı |F 30 - A |
| | | | | |F 30 olan yapı malzemelerinden oluşan | |
+--+------+--------+-----------------+--------------+-------------------------------------------------------+------------------------+
| 4| | |B |B |Yangına dayanıklılık sınıfı |F 60 - B |
| | | | | |F 60 | |
+--+ | +-----------------+--------------+-------------------------------------------------------+------------------------+
| 5|F 60 | > = 60 |A |B |Yangına dayanıklılık sınıfı |F 60 - AB |
| | | | | |F 60 ve başlıca kısımları yanmayan yapı | |
| | | | | |malzemelerinden oluşan | |
+--+ | +-----------------+--------------+-------------------------------------------------------+------------------------+
| 6| | |A |A |Yangına dayanıklılık sınıfı |F 60 - A |
| | | | | |F 60 olan yanmayan yapı malzemeleri | |
+--+------+--------+-----------------+--------------+-------------------------------------------------------+------------------------+
| 7| | |B |B |Yangına dayanıklılık sınıfı |F 90 - B |
| | | | | |F 90 | |
+--+ | +-----------------+--------------+-------------------------------------------------------+------------------------+
| 8|F 90 | > = 90 |A |B |Yangına dayanıklılık sınıfı |F 90 - AB |
| | | | | |F 90 olan başlıca kısımları yanmayan yapı | |
| | | | | |malzemelerinden oluşan | |
+--+ | +-----------------+--------------+-------------------------------------------------------+------------------------+
| 9| | |A |A |Yangına dayanıklılık sınıfı |F 90 - A |
| | | | | |F 90 olan, yanmayan yapı malzemelerinden oluşan | |
+--+------+--------+-----------------+--------------+-------------------------------------------------------+------------------------+
|10| | |B |B |Yangına dayanıklılık sınıfı |F 120 - B |
| | | | | |F 120 | |
+--+ | +-----------------+--------------+-------------------------------------------------------+------------------------+
|11|F 120 | > = 120|A |B |Yangına dayanıklılık sınıfı |F 120 - AB |
| | | | | |F 120, başlıca kısımları yanmayan yapı malzemelerinden | |
| | | | | |oluşan | |
+--+ | +-----------------+--------------+-------------------------------------------------------+------------------------+
|12| | |A |A |Yangına dayanıklılık sınıfı |F 120 - A |
| | | | | |F 120 olan yanmayan yapı malzemelerinden oluşan | |
+--+------+--------+-----------------+--------------+-------------------------------------------------------+------------------------+
|13| | |B |B |Yangına dayanıklılık sınıfı |F 180 - B |
| | | | | |F 180 | |
+--+ | +-----------------+--------------+-------------------------------------------------------+------------------------+
|14|F 180 | > = 180|A |B |Yangına dayanıklılık sınıfı |F 180 - AB |
| | | | | |F 180, başlıca kısımları yanmayan yapı malzemelerinden | |
| | | | | |oluşan | |
+--+ | +-----------------+--------------+-------------------------------------------------------+------------------------+
|15| | |A |A |Yangına dayanıklılık sınıfı |F 180 - A |
| | | | | |F 120 yanmayan yapı malzemelerinden oluşan | |
+--+------+--------+-----------------+--------------+-------------------------------------------------------+------------------------+
| 1) Başlıca elemanlara şunlar dahildir. |
| a) Tüm taşıyıcı ve destekleyici elemanlar, taşıyıcı olmayan yapı elemanlarından stabilite yönünden etkili olanlar dahil (Ör; |
| Taşıyıcı olmayan duvarlardaki çerçeve konstrüksiyonları gibi) |
| b) Hacim (mekan) çevreleyen yapı elemanlarında, \"Yapı elemanlarının yangına dayanıklılık\" standardlarına göre yapılan |
| deneyde yapı elemanı düzleminde devam eden ve tahrip olmaması gereken tabaka. |
| - Döşemelerde bu tabakanın toplam kalınlığı en az 50 mm olmalıdır; Bu tabakanın içinde boş hacimlere izin verilir. |
| - Yapı elemanların yanma davranışlarının değerlendirilmesinde yüzey ve kaplama tabakaları veya başka yüzey |
| işlemleri dikkate alınmayabilir. |
| 2) Bu adlandırma yapı elemanlarının sadece yangına dayanıklılık yeteneğine göre düzenlenmiştir. |
+------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------+
EK-3
KAPI, PENCERE, KANAL VE KAPAKLAR İÇİN ARANACAK YANGIN DAYANIM ŞARTLARI
+--+-----------------+------------------------------------------+-----------------------------+---------+--------------+
| |1 | 2 |3 |4 |5 |
+--+-----------------+------------------------------------------+-----------------------------+---------+--------------+
| |Dayanım Süresi |Yapı Elemanlarının Türü |
| |(Dak.) | |
+--+-----------------+-----------------+------------------------+-----------------------------+------------------------+
| | |Yangın Kapıları |Pencere gibi tüm ışık |Havalandırma sistemi boru |Hava kanalı klapeleri |
| | | |geçiren camlı yapı |ve bağlantı elemanları için |için Yangın Klapeleri |
| | | |elemanları için | | |
+--+-----------------+-----------------+------------------------+-----------------------------+------------------------+
| 1| > = 30 |F 30 |F 30 |F 30 |F 30 |
+--+-----------------+-----------------+------------------------+-----------------------------+------------------------+
| 2| > = 60 |F 60 |F 60 |F 60 |F 60 |
+--+-----------------+-----------------+------------------------+-----------------------------+------------------------+
| 3| > = 90 |F 90 |F 90 |F 90 |- |
+--+-----------------+-----------------+------------------------+-----------------------------+------------------------+
| 4| > = 120 |F 120 |F 120 |F 120 |- |
+--+-----------------+-----------------+------------------------+-----------------------------+------------------------+
| 5| > = 180 |F 180 |F 180 |- |- |
+--+-----------------+-----------------+------------------------+-----------------------------+------------------------+
EK-4
NORMAL BİNA DUVARLARI, DÖŞEMELERİ VE ÇATILAR İÇİN ARANACAK
YANGIN DAYANIM ŞARTLARI (1)
+--+-----------------------------------+------------------------+-------------------+-------------------+--------------------------+
| |1 |2 |3 |4 |5 |
+--+-----------------------------------+------------------------+-------------------+-------------------+--------------------------+
| |Yapı Elemanı | |
| |ve |Bina Yükseklikleri |
| |Yapı Malzemesi +-------------------------------------------------------------------------------------------+
| | |Tam Kat Sayıları |
| | +------------------------+-------------------+-------------------+--------------------------+
| | | > = 2 | > = 3 - 5 | > 5 |Yüksek Binalar |
+--+-----------------------------------+------------------------+-------------------+-------------------+--------------------------+
|1 |Taşıyıcı ve Rijitleştirici |F 30 - B |F 90 - A |F 90 - A |F 90 - A(2) |
| |Duvarlar ve Mesnet ve | | | | |
| |Kolonlar | | | | |
+--+-----------------------------------+------------------------+-------------------+-------------------+--------------------------+
|2 |Taşıyıcı olmayan Dış |en az |A veya |A veya |A veya |
| |Duvarlar |B2 |F 30 - B |F 30 - B |F 90 - AB |
+--+-----------------------------------+------------------------+-------------------+-------------------+--------------------------+
|3 |Dış duvarlar Kaplaması |Ek-6, Satır 7 - 11’deki gibi |
+--+-----------------------------------+------------------------+-------------------+-------------------+--------------------------+
|4 |Daireler ve özel hacimler |F 90 - A |F 90 - A |F 90 - A |F 90 - A |
| |arasındaki ayrım duvarları | | | | |
+--+-----------------------------------+------------------------+-------------------+-------------------+--------------------------+
|5 |Ayrım Duvarı boşlukları |F 30 |F 30 |F 30 |F 30 |
+--+-----------------------------------+------------------------+-------------------+-------------------+--------------------------+
|6 |Yangın Duvarları ve özel |F 30 - A |F 90 - A |F 90 - A |F 90 - A(2) |
| |sınır duvarları | | | | |
+--+-----------------------------------+------------------------+-------------------+-------------------+--------------------------+
|7 |Yangın Duvarı boşlukları |F 90 |F 90 |F 90 |F 90 |
+--+-----------------------------------+------------------------+-------------------+-------------------+--------------------------+
|8 |Bodrum üstü döşemeler |F 90 - A |F 90 - A |F 90 - A |F 90 - A |
+--+-----------------------------------+------------------------+-------------------+-------------------+--------------------------+
|9 |Diğer döşemeler |Alanı > 500 m2 için |F 30 - A |F 90 - A |F 90 - A |
| | |F 30 - AB. Bunun | | | |
| | |dışında F30 - B | | | |
+--+-----------------------------------+------------------------+-------------------+-------------------+--------------------------+
|10|Döşeme boşlukları |Döşemede aranan şartlara göre F30 veya F90 boru veya kablo boşlukları için özel şartlar |
+--+-----------------------------------+-------------------------------------------------------------------------------------------+
|11|Dıştan yangın etkisi için |Uçucu ateşe ve ısı yayınımına yeterli dayanım veya kablo boşlukları için özel şartlar (sert|
| |çatılar |çatı ürünleri) |
+--+-----------------------------------+-------------------------------------------------------------------------------------------+
|12|Çatıyı taşıyan iskelet ve |En az B2 |
| |kaplama altı | |
+--+-----------------------------------+------------------------+-------------------+-------------------+--------------------------+
|13|Dıştan yangın etkisi için |Alanı 500 m2 için A |A |F 90 - A |F 90 - A |
| |çatılar | | | | |
+--+-----------------------------------+------------------------+-------------------+-------------------+--------------------------+
|14|İzolasyon kaplamaları ve |Ek-6’ya Bakınız |
| |diğer malzemeler | |
+--+-----------------------------------+-------------------------------------------------------------------------------------------+
(1) Okul, öğrenci yurtları, hastane, büro ve idare binaları için de geçerlidir.
(2) Yüksekliği > 60 m olan binalarda > = F 120 - A şart koşulur.
EK-5
NORMAL BİNA MERDİVEN KULELERİ VE KORİDORLARI İÇİN ARANACAK
YANGIN DAYANIM ŞARTLARI(1)
+---+---------------------------------------+-----------------------------+-----------------------------+--------------------------+----------------+
| |1 |2 |3 |4 |5 |
+---+---------------------------------------+-----------------------------+-----------------------------+--------------------------+----------------+
| | |Bina Yükseklikleri |
| | +-------------------------------------------------------------------------------------------------------+
| | | Tam Katsayıları |
| | +-----------------------------+-----------------------------+--------------------------+----------------+
| | | > = 2 |2 - 5 | > 5 |Yüksek Binalar |
+---+---------------------------------------+-----------------------------+-----------------------------+--------------------------+----------------+
| 1|Merdiven kulesi |Her yangın merdiveni, kendine ait sürekli bir merdiven kulesinde bulunmalı |
+---+---------------------------------------+-----------------------------+-----------------------------+--------------------------+----------------+
| 2|Merdiven kulesi duvarı(2) |F90 - A |F90 - A |F120 - A |F120 - A |
| | |B2 |B2 |F30 - B |F90 - AB |
+---+---------------------------------------+-----------------------------+-----------------------------+--------------------------+----------------+
| 3|Merdiven kulesi döşemesi |Ek-4, Satır 9’a bakınız. |
| | |Cam tavan yapılması halinde duvarlar sert çatı örtüsü altına kadar |
| | |yükseltilmesi |
+---+----------------------------------------+-----------------------------+-----------------------------+--------------------------+---------------+
| 4|Merdiven kulesine bağlanan açık |F90 - A |F90 - A |F90 - A |F90 - A |
| |geçitlerin üst ve | | | | |
| |alt döşemeleri | | | | |
+---+---------------------------------------+-----------------------------+-----------------------------+--------------------------+----------------+
| 5|Merdiven kulelerindeki bodrum katına |F30 |F30 |F30 |F90 |
| |veya çatı arasına açılan kapılar | | | | |
+---+---------------------------------------+-----------------------------+-----------------------------+--------------------------+----------------+
| 6|Sokağa açılmayan diğer kapılar |Sıkı kapanan kapılar |F30 - A |
+---+---------------------------------------+-----------------------------+-----------------------------+--------------------------+----------------+
| 7|Merdiven kulelerinin ve umuma açık |- |A |A |A |
| |koridorların dış duvarlarındaki ışık | | | | |
| |geçiren malzeme | | | | |
+---+---------------------------------------+-----------------------------+-----------------------------+--------------------------+----------------+
| 8|Merdiven kulelerindeki parmaklıklar |B2 |A |A |A |
| |(tırabzanlar hariç) | | | | |
+---+---------------------------------------+-----------------------------+-----------------------------+--------------------------+----------------+
| 9|Merdiven kuleleri ve umuma açık |A |A |A |A |
| |koridorlardaki kaplama ve bölmeler | | | | |
+---+---------------------------------------+-----------------------------+-----------------------------+--------------------------+----------------+
| 10|Umuma açık koridor duvarları |- F30 - B F30 - B F30 - B |
| | |Ek-4, Satır 1’e göre daha yüksek şartlar gerekmediğinde, |
| | |Yangından korunma bakımından sakınca olmayan hallerde |
| | |ayrıcalıklara izin verilebilir. Boru ve kablo boşluklar için özel |
| | |şartlar. |
+---+---------------------------------------+-----------------------------+-----------------------------+--------------------------+----------------+
| 11|Satır 10’a göre iç duvarlardaki | |F30 - A |F30 - A |F30 - A |
| |aydınlatma boşlukları(3)) | | | | |
+---+---------------------------------------+-----------------------------+-----------------------------+--------------------------+----------------+
| 12|Merdiven kulesi duvarı(2)) | |En az B2 | | |
+---+---------------------------------------+-----------------------------+-----------------------------+--------------------------+----------------+
(1) Okul, öğrenci yurtları, hastane, büro ve idare binaları için de geçerlidir.
(2) Asansör boşluğu duvarları için de geçerlidir.
(3) Havalandırma kanalları ve çöp bacaları için de geçerlidir.
EK-6
NORMAL BİNALARDA KULLANILACAK MALZEMELER İÇİN ARANACAK
YANGIN DAYANIM ŞARTLARI(1)
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
|
|
Bina Yükseklikleri |
|
Tam Katsayıları |
|
> = 2 |
2 - 5 |
> 5 |
Yüksek Binalar |
|
1 |
Aşağıda daha yüksek şartlar aranmadığı hallerde kullanılacak yapı malzemelerinde aranan en az şart |
B2 |
B2 |
B2 |
B2 |
|
İşlenmelerinden sonra da kolay alevlenen (B3 sınıfı) özelliğini sürdüren yapı malzemeleri yapıların inşaatında ve tamirinde kullanılmaz. |
|
2 |
Dış duvarların bitişme derzleri içi kullanılan malzemeler |
B1 |
B1 |
B1 |
B1 |
|
3 |
Satır 2'deki derzlerin yan tecritleri için malzemeler |
B2 |
B2 |
B2 |
B2 |
|
4 |
Odalardaki duvar kaplamaları (Kaçış yollarındakiler için Ek-5'e bakınız) |
B2 |
B2 |
B2 |
B1
Tavan alt yüzü
A sınıfı ise B2 |
|
1 |
Döşeme içindeki veya üstündeki yalıtımlar |
B2 |
B2 |
B2 |
B2 |
|
2 |
F30 - A, F30 - AB, F90-A sınıfı döşemeler üzerindeki yalıtımlar |
Üzeri > = 2 cm kalın sap ile örtülmek şartı ile bu döşemelerde B3 sınıfı yalıtım malzemeleri kullanılabilir. |
|
6 |
Odalardaki tavan kaplamaları (Kaçış yollarındakiler için Ek-5'e Bakınız. |
B2 |
B2 |
B2 |
A
Tavan alt yüzü
B1 sınıfı ise B |
|
7 |
Cephe kaplama Yalıtım
Yanıcı kaplamaları ve bunların birleştirme elemanları |
Bir kattan yüksek binalarda B2 sınıfı cephe kaplamaları kullanılmaz. |
|
8 |
Cephe kaplamaları ve bunların birleştirme elemanları |
B1 |
B1 |
B1 |
Boşluklarda A
Boşluksuzda B |
|
9 |
Dış duvar iç yüz yalıtımı |
B2 |
B2 |
B2 |
B1 |
|
10 |
Cephe Yalıtımı Çubuk Şeklinde kaplama alt konstruksiyon (lata veya ızgara) |
B2 |
B1 |
B1 |
B1 |
|
B2'ye izin verilmesi için dış kaplama ile dış duvar arasındaki aralık > = 4 cm olmalı. Pencere ve kapı kasaları A sınıfı malzeme ile örtülmeli. |
|
11 |
Izgara tespitleri ve merdiven alt yüzlerin kaplamaları |
A |
A |
A |
A |
|
Yalıtım tabakalarının ızgaraları yeter aralıklı olmalı koşulu ile B2
de olabilir. Duvardaki dübeller B2 olabilir. |
(1) Okul, öğrenci yurtları, hastane, büro ve idare binaları için de geçerlidir.
EK - 7
MAĞAZA BİNALARINDA KULLANILAN MALZEME VE YAPI ELEMANLARI İÇİN
ARANACAK YANGIN DAYANIM ŞARTLARI
|
1 |
2 |
3 |
|
|
F90 - A |
|
Mağazalarda |
Zemin kat Mağazalarda |
|
1 |
Taşıyıcı ve rijitleyici duvar ve ayaklar |
F90 - A |
F90 - A |
|
2 |
Taşıyıcı Olmayan Dış Duvar |
A |
A |
|
3 |
Mağaza ve Büro Arası Ayrım Duvarları |
F90 - A |
F90 - A |
|
4 |
Satış 3'teki Ayrım Duvarlarının Camlı Kısımları |
F90 - A |
F90 - |
|
5 |
Depo ve Atölye Bölümlerinin Kapıları |
F90 - A |
F90 - A |
|
6 |
Satır 5'teki Ayrım Duvarlarının Kapıları |
F90 - A |
|
7 |
Döşemeler |
F90 - A |
F90 - A |
|
8 |
Duvar ve Döşeme Kaplama ve Yalıtımları |
A |
A |
|
9 |
Yangına Dayanıklı Tavan Döşemesi Olmayan Satış Hacimlerini Örten Çatıların Taşıyıcı Kafesleri |
F90 - A |
F90 - A |
|
10 |
Merdivenler |
F90 - A |
- |
EK - 8
TOPLANTI SALONLARI (*) İÇİN ARANACAK
YANGIN DAYANIM ŞARTLARI
|
1 |
2 |
3 |
|
Yapı Elemanı ve Yapı Malzemesi |
Aranan Yangın Dayanımları |
|
Toplantı Salonlarında |
Zemin kat Toplantı Salonlarında |
|
1 |
Toplantı Salonu ve Dış Hacimlerin Ayrım
Duvarları |
F90 - A |
F90 - A |
|
2 |
Diğer Duvarlar |
A |
A |
|
3 |
Toplantı Salonları ile Dış Hacimler
Arasındaki Döşemeler Koridorların üst ve alt Döşemeleri |
F90 - A |
F90 - A |
|
4 |
Diğer Döşemeler |
F30 - AB |
F30 - AB |
|
5 |
Sıraları, Trübünleri, Galerileri, Balkonları vb.Taşıyan Yapı Kısımları |
F90 - A |
F90 - A |
|
6 |
Yükselen Oturma Sıralarının veya Sahnelerin Zeminini Taşıyan konstrüksiyonları |
B1 |
B1 |
|
Taşıyıcı Konstrüksiyon A sınıfı Malzemeden olduğu takdirde bunun aralarından boru veya kablo hatları geçirilir. |
|
7 |
Duvar Kaplamaları |
B1 veya B1
Detayları bakımından özel şartlar |
|
8 |
Tavan - Döşeme Kaplamaları |
A |
A |
(*)- > 100 kişi olan sinema tiyatrolar
- > 200 kişi olan konferans salonları
- > 200 kişi olan sirk, spor tesisi, manej, yüzme havuzu
- > 400 kişi olan lokanta, kantin, düğün salonları, çadırlı birahane
- > 1000 kişi olan açık hava sineması
- > 500 kişi olan stadyum, yüzme stadyumu, buz stadyumu, koşu veya ata binme alanı
EK - 9
GARAJLAR İÇİN ARANACAK YANGIN DAYANIM ŞARTLARI
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
|
Aranan Yangın Dayanımları |
|
|
Garajlar ve Altlarındaki Diğer Hacimler (1) |
Orta Boy veya Büyük Açık Garajlar. En Üst Park Alanının Zeminden Yüksekliği |
Orta Boy veya Büyük Tek Kat Garajlar, Üstü Kullanılmayan |
Tekil Binalı Küçük Yer Üstü Garajlar |
Başka Kullanımlı Binalarda Küçük Garajlar |
|
>=22 m. |
>=16.5 m. |
|
1 |
Taşıyıcı Duvar ve Ayaklar |
F90 - A |
F60 - A |
F60 - A |
F60 - A |
F30 - A |
F30 - A |
|
2 |
Garajlar ile Diğer Hacimler Arasındaki Ayırım Duvarları |
F90 – A |
F90 - A |
F90 - A |
F90 - A |
F90 - A |
F90 - A |
|
3 |
Taşıyıcı Olmayan Ayrım ve Dış Duvarlar |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
|
4 |
Döşemeler |
F90 - A |
F90 - A |
F90 - A |
F90 - A |
F30 –B ve A |
F30 –B ve A |
|
5 |
Araba Taşımayan Döşemeler (2) |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
|
6 |
Çatı Konstrüksiyon ve Örtüsü |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
|
7 |
Döşeme ve Çatı Örtü ve Yalıtımı |
Büyük Garajlarda A, Diğerlerinde B1 |
B1 |
B1 |
|
8 |
Zeminler |
A |
A |
A |
A |
A |
A |
(1) Kazan daireleri, her yanıcı madde depoları ve yakıtlı motor daireleri için 2’nci kolon göz önüne alınmalıdır. Katı, sıvı ve gaz yakıt depoları ve bunların yakıldığı ocakların yerleri için 2’nci kolonda F90 - A yerine F180 - A konur.
(2) F90 - A olmadıkları takdirde
(3) Çatı altı garajdan F90 - A sınıfı bir döşeme ile ayrılmamışsa
EK - 10
ÇOK KATLI ENDÜSTRİ YAPILARI İÇİN ARANACAK YANGIN DAYANIM ŞARTLARI
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
|
Koruma Sınıfı |
Güvenlik seviyesi GS3 için hesaplanmış en az dayanım süresi (dakika) |
Aşağıdaki Güvenlik Seviyeleri İçin Gerekli Dayanım Sınıfları |
Yangın Riski |
|
GS4 |
GS3 |
GS2 |
GS1 |
|
1 |
I |
> = 15 |
F30 |
Şart Yok |
Şart yok |
|
Çok Az |
|
2 |
II |
> 15 ve >=30 |
F60 |
F30 |
F30 |
Şart Yok |
Az |
|
3 |
III |
>30 ve >= 60 |
F90 |
F60 |
F60 |
F30 |
Normal |
|
4 |
IV |
>60 ve >=90 |
F120 |
F90 |
F60 |
F60 |
Fazla |
|
5 |
V |
>90 |
F180 |
F120 |
F90 |
F60 |
Çok Fazla |
Yeni Üye
Şifremi Unuttum
Kurumsal Üyelik
